Prace dyplomowe z kierunku Samorząd terytorialny

prace dyplomowe z zakresu samorządu terytorialnego

Instrumenty wspierania rozwoju lokalnego na przykładzie gminy Andrespol

Wstęp 2

Rozdział I. Pojęcie rozwoju lokalnego, podstawowe teorie, czynniki i zasady 4
1.1. Istota rozwoju lokalnego 4
1.2. Geneza rozwoju lokalnego 10
1.3. Ogólne cechy rozwoju lokalnego 11
1.4. Cele, czynniki oraz bariery rozwoju lokalnego 12
1.5. Mierniki rozwoju lokalnego 18
1.6. Podstawowe teorie rozwoju lokalnego 28
1.7. Rola samorządu terytorialnego w rozwoju lokalnym 36

Rozdział II. Instrumenty wspierające rozwój lokalny 40
2.1. Instrumenty finansowe 40
2.2. Instrumenty instytucjonalne 43
2.3. Instrumenty infrastruktury technicznej i społecznej 47
2.4. Instrumenty niematerialne (informacyjne) oraz organizacyjno-prawne 48
2.5. Instrumenty planistyczne 50
2.6. Instrumenty wspierania innowacyjności i przedsiębiorczości 59
2.7. Instrumenty informacyjno – promocyjne 63
2.8. Specjalne strefy ekonomiczne 64
2.9. Euroregiony 65

Rozdział III. Instrumenty wspierające rozwój gminy Andrespol 66
3.1. Historia gminy Andrespol 66
3.2. Charakterystyka gminy Andrespol 68
3.2.1. Położenie 68
3.2.2. Środowisko naturalne 69
3.2.3. Turystyka 72
3.2.4. Infrastruktura techniczna 72
3.2.5. Sfera społeczna 76
3.3. Podstawowe instrumenty rozwoju gminy Andrespol 79
3.4. Lokalna przedsiębiorczość 83
3.5. Szanse i zagrożenia rozwoju gminy 85
3.6. Ocena działalności gminy we wspieraniu rozwoju lokalnego 87

Zakończenie 89
Bibliografia 94
Spis fotografii i tabel 98

Wstęp

Polska jest państwem, w którym znaczna część władztwa publicznego realizowana jest przez organy samorządu terytorialnego. Samorząd terytorialny z istoty swej jest prawnie wyodrębnionym w ramach struktur jednolitego ustrojowo państwa związkiem zamieszkałego na określonym terytorium społeczeństwa, powołanym dla wykonywania zadań publicznych. Ustawowe (a nawet konstytucyjne) podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego powodują także, że oprócz określonych zadań jest on również wyposażany przez państwo w środki (prawne i materialne) umożliwiające realizację tych zadań. Podmiotem samorządu jest z mocy prawa cała społeczność zamieszkująca na danym obszarze. Społeczność ta nie może oczywiście in gremio sprawować bieżącej władzy. Zatem powołuje ona w drodze demokratycznych wyborów organy, których racją funkcjonowania jest wykonywanie zadań publicznych.

Struktury i kompetencje samorządu terytorialnego w Polsce funkcjonują na postawie Konstytucji oraz ustaw ustanawiających poszczególne szczeble samorządu. Najstarszy jest, istniejący od 1990 roku, samorząd gminny. Gminy o statusie jednostek samorządu terytorialnego powstały w roku 1990 w efekcie prostego przekształcenia istniejących uprzednio gmin, będących elementem jednolitego systemu terenowych organów administracji państwowej. Zadania publiczne realizowane przez gminę zakreślone są przez odpowiednie przepisy bardzo szeroko. Wiele spośród nich ma przy tym aspekty lub skutki odnoszące się do przestrzeni.

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty instrumentów wspierania rozwoju lokalnego na przykładzie gminy Andrespol. Taki też był cel zasadniczy opracowania.

Praca składa się z trzech rozdziałów:

Rozdział pierwszy to pojęcie rozwoju lokalnego, podstawowe teorie, czynniki i zasady: istota rozwoju lokalnego, geneza rozwoju lokalnego, ogólne cechy rozwoju lokalnego, cele, czynniki oraz bariery rozwoju lokalnego, mierniki rozwoju lokalnego oraz podstawowe teorie rozwoju lokalnego i rola samorządu terytorialnego w rozwoju lokalnym.

Rozdział drugi instrumenty wspierające rozwój lokalny: instrumenty finansowe, instrumenty Instytucjonalne, instrumenty infrastruktury technicznej i społecznej, instrumenty niematerialne (informacyjne), instrumenty organizacyjno-prawne oraz instrumenty planistyczne, instrumenty wspierania innowacyjności i przedsiębiorczości, instrumenty informacyjno – promocyjne, specjalne strefy ekonomiczne, euroregiony.

Rozdział trzeci to instrumenty wspierające rozwój gminy Andrespol: historia gminy Andrespol, charakterystyka gminy Andrespol, podstawowe instrumenty rozwoju gminy Andrespol, lokalna przedsiębiorczość, szanse i zagrożenia rozwoju gminy, ocena działalności gminy we wspieraniu rozwoju lokalnego.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW i materiały wewnętrzne Gminy Andrespol.

Kierunki rozwoju miasta Skierniewice

Wstęp 2

I. Planowanie i zarządzanie strategiczne w samorządzie terytorialnym 6
1. Pojęcie planowania i zarządzania strategicznego 6
2. Strategia jako narzędzie stymulowania rozwoju 12
3. Rodzaje planów i programów lokalnych 16
4. Metody prac nad strategią 22
5. Zarządzanie rozwojem gminy 25

II. Charakterystyka Skierniewic 29
1. Ogólna charakterystyka Skierniewic 29
2. Uwarunkowania Rozwoju Miasta Skierniewice 30
3. Bariery rozwoju miasta 30
4. Główne kierunki rozwoju miasta 30
5. Postęp prac nad strategią 30

III. Podsumowanie 31

Bibliografia 49
Spis tabel 51
Spis wykresów 52
Załącznik I 53
Załącznik I 60
Wstęp

Początki samorządu sięgają czasów odległych, jego najprostsze formy istniały już we wcześniejszych okresach życia państwowego, ale „samorząd jako pojęcie prawne dopiero wtedy powstał, gdy stosunek panującego w państwie absolutnym do podwładnych ze stosunku władzy zaczął się zmieniać w stosunek prawny, gdy jednostka fizyczna poza prawami prywatnymi poczęła nabywać prawa publiczne, stała się podmiotem prawa.

Przełomowe wtedy znaczenie dla powstania współczesnego samorządu miał upadek ustroju feudalnego w jego najbardziej autorytarnej formie monarchii absolutnej oraz zniesienie społeczeństwa stanowego, którego przeważająca większość – chłopi poddani, przypisani do ziemi feudała (glebae adscripti), czyli pańszczyźniani – była pozbawiona praw obywatelskich; posiadała je jedynie szlachta. Również prawa człowieka były w ustroju feudalnym nierówne, zależały od stanu; za to samo przewinienie inny był wymiar kary łagodniejszy dla szlachcica, a inny, niepomiernie surowszy dla chłopa pańszczyźnianego czy mieszczanina. Zniesienie poddaństwa chłopów oznaczało powstanie społeczeństwa obywatelskiego, w którym wszyscy ludzie są wolni i równi wobec prawa, są obywatelami, czyli sobie równi bez względu na pochodzenie, majątek, religię czy narodowość. Oznaczało to zarazem początek ustroju demokracji obywatelskiej i państwa prawa, w którym wola narodu, a nie jednostki (monarchy) jest źródłem prawa i władzy politycznej.

Powstanie społeczeństwa obywatelskiego wiąże się z rewolucją francuską (1789 r.), z obaleniem państwa absolutnego, autorytarnego i wyłonieniem się na jego gruzach państwa konstytucyjnego, demokratycznego i samorządnego. Wtedy dopiero powstały prawne i ustrojowe przesłanki dla powstania współczesnego samorządu jako zdecentralizowanej formy administracji publicznej. Decentralizacja znaczy więc tyle, co samorząd. Innym doniosłym czynnikiem, który odegrał istotną rolę w powstaniu samorządu i rozwoju jego form oraz spowodował rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa obywatelskiego, ujawniając konflikty interesów pomiędzy jego warstwami i grupami – była rewolucja przemysłowo-techniczna.

W wyniku tego złożonego procesu historycznego dokonywał się rozwój samorządu, który w połowie XIX w. przyjął postać dwojakich związków (korporacji) publicznoprawnych, a mianowicie: terytorialnych o charakterze lokalnym i nieterytorialnych o charakterze specjalnym. Istota wszystkich tych form samorządu jest taka sama: stanowią one zdecentralizowaną formę administracji publicznej, czyli państwowej. Wszystkie te formy samorządu z mocy ustawy wyposażone są we władztwo administracyjne, czyli zdolność do wykonywania zadań publicznych, inaczej -stanowienia aktów władczych w różnych dziedzinach życia społecznego.

W sferze administracji lokalnej i regionalnej jest to samorząd terytorialny. W ramach tej formy samorządu, społeczność gminna i powiatowa, zwana inaczej lokalną wspólnotą samorządową oraz społeczność województwa, tworząca regionalną wspólnotę samorządową, otrzymują w drodze ustawy określony zakres zadań publicznych, które dotąd wykonywały organy administracji rządowej. Państwo deleguje owe zadania publiczne na samorząd terytorialny w przekonaniu, że administracja samorządowa wykona je lepiej i efektywniej, niż scentralizowana i zbiurokratyzowana administracja rządowa. „Centralizm i biurokratyzm – pisał przed laty prof. Maurycy Jaroszyński – tkwią korzeniami swymi w samej organizacji państwa. Dlatego skuteczną przeciwwagę i lekarstwo na nie można znaleźć jedynie w odpowiednim ukształtowaniu ustroju państwowego. Chodzi po prostu o decentralizację. I właśnie samorząd jest tą odmianą administracji publicznej (a więc państwowej), przez którą w państwie naszych czasów urzeczywistnia się najlepiej i najskuteczniej idea decentralizacji. Dwie jego zasadnicze cechy posiadają znaczenie rozstrzygające: po pierwsze – samorząd polega na uniezależnieniu (oczywiście w określonych prawem granicach) czynników lokalnych od organów centralnych, przez co przeciwdziała nadmiernej centralizacji; po wtóre – samorząd w swojej organizacji uwzględnia w najszerszej mierze czynnik obywatelski, powołując go do decydowania o sprawach publicznych, co jest najlepszym hamulcem nadmiernego biurokratyzmu.

W sferze ekonomicznej wyrazem decentralizacji administracji państwowej jest samorząd gospodarczy, zorganizowany w postaci izb rolniczych, przemysłowo-handlowych, rzemieślniczych i innych. Zakres zadań publicznych, przyznanych wymienionym izbom, ich powszechny i obligatoryjny charakter -wszystko to jest miarą decentralizacji administracji państwowej w dziedzinie gospodarczej; jest wyrazem zaufania państwa do zorganizowanego w izbach czynnika obywatelskiego, bardziej niż administracja rządowa kompetentnego i sprawniejszego w rozwiązywaniu lokalnych bądź regionalnych problemów rolnictwa, przemysłu, handlu i rzemiosła, a także turystyki i innych dziedzin życia gospodarczego.

W Europie – w procesie historycznego doświadczenia poszczególnych państw – wykształciły się dwa modele izb gospodarczych, a mianowicie: samorządowy o obligatoryjnym charakterze członkostwa, zwany inaczej francuskim i stowarzyszeniowy o dobrowolnym charakterze członkostwa, zwany inaczej anglosaksońskim. Tylko izby samorządowe modelu francuskiego jako korporacje publicznoprawne z mocy ustawy posiadają obligatoryjny charakter członkostwa, a tym samym i powszechny; obejmują one bowiem wszystkich przedsiębiorców danej dziedziny gospodarki, działających na obszarze jurysdykcji danej izby, bez względu na ich wolę. Natomiast izby gospodarcze typu stowarzyszeń jako korporacje prywatnoprawne nie posiadają ani obligatoryjnego, ani powszechnego charakteru członkostwa; działają one w praktyce jako mniej lub więcej elitarne organizacje zawodowe różnych grup interesu – bez władztwa administracyjnego.

Wyrazem decentralizacji administracji państwowej jest również samorząd zawodowy, oparty na wspólnocie zawodowej i zorganizowany w postaci izb lekarskich, aptekarskich, adwokackich i innych. Izby te, z jednej strony chronią określone zawody, zwane zawodami zaufania publicznego, które – ze względu na dobro społeczne – wymagają najwyższych kwalifikacji merytorycznych i moralnych, a z drugiej, wykonują określone ustawą zadania publiczne, które owe wspólnoty zawodowe – w interesie własnym i społecznym – wykonują bardziej kompetentnie niż zbiurokratyzowana administracja rządowa. Izby samorządu zawodowego jako korporacje publicznoprawne mają szeroki zakres zadań i obligatoryjny charakter członkostwa.

We współczesnym zatem państwie demokracji obywatelskiej, zwanym inaczej demokratycznym państwem prawa, administracja samorządowa i administracja rządowa stanowią jedynie różne formy administracji publicznej, czyli państwowej; ta pierwsza jest formą zdecentralizowaną i realizuje zadania publiczne o charakterze lokalnym i częściowo regionalnym (samorząd terytorialny) lub regionalnym (samorząd gospodarczy i zawodowy). Inaczej mówiąc, samorząd we wszystkich wymienionych formach stanowi wyraz zdecentralizowanej administracji publicznej, czyli państwowej. Natura „państwowa” samorządu wynika stąd, iż „poza państwem nie ma miejsca na samorząd, bo poza państwem nie ma zadań publicznych. Natomiast w państwie samym, w obrębie jego organizacji, jest dla samorządu miejsce i to bardzo poczesne. Toteż samorząd musiał się stać i stał się rzeczywiście organem państwa […nie rządu!].

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty planowania i zarządzania strategicznego w samorządzie terytorialnym. Taki też był zasadniczy cel opracowania.

Praca składa się z czterech rozdziałów:

Rozdział pierwszy to planowanie i zarządzanie strategiczne w samorządzie terytorialnym: pojecie planowania i zarządzania strategicznego, strategia jako narzędzie stymulowania rozwoju, etapy tworzenia strategii lokalnych, metody prac nad strategią, zarządzanie rozwojem gminy.

Rozdział drugi to charakterystyka Skierniewic: ogólna charakterystyka Skierniewic, uwarunkowania Rozwoju Miasta Skierniewice, bariery rozwoju miasta, główne kierunki rozwoju miasta, postęp prac nad strategią.

Rozdział trzeci stanowi podsumowanie.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW i badania własne.

Instrumenty wspierania rozwoju lokalnego na przykładzie gminy Andrespol

Wstęp 2

Rozdział I. Pojęcie rozwoju lokalnego, podstawowe teorie, czynniki i zasady 4
1.1. Istota rozwoju lokalnego 4
1.2. Geneza rozwoju lokalnego 10
1.3. Ogólne cechy rozwoju lokalnego 11
1.4. Cele, czynniki oraz bariery rozwoju lokalnego 12
1.5. Mierniki rozwoju lokalnego 18
1.6. Podstawowe teorie rozwoju lokalnego 28
1.7. Rola samorządu terytorialnego w rozwoju lokalnym 36

Rozdział II. Instrumenty wspierające rozwój lokalny 40
2.1. Instrumenty finansowe 40
2.2. Instrumenty instytucjonalne 43
2.3. Instrumenty infrastruktury technicznej i społecznej 47
2.4. Instrumenty niematerialne (informacyjne) oraz organizacyjno-prawne 48
2.5. Instrumenty planistyczne 50
2.6. Instrumenty wspierania innowacyjności i przedsiębiorczości 59
2.7. Instrumenty informacyjno – promocyjne 63
2.8. Specjalne strefy ekonomiczne 64
2.9. Euroregiony 65

Rozdział III. Instrumenty wspierające rozwój gminy Andrespol 66
3.1. Historia gminy Andrespol 66
3.2. Charakterystyka gminy Andrespol 68
3.2.1. Położenie 68
3.2.2. Środowisko naturalne 69
3.2.3. Turystyka 72
3.2.4. Infrastruktura techniczna 72
3.2.5. Sfera społeczna 76
3.3. Podstawowe instrumenty rozwoju gminy Andrespol 79
3.4. Lokalna przedsiębiorczość 83
3.5. Szanse i zagrożenia rozwoju gminy 85
3.6. Ocena działalności gminy we wspieraniu rozwoju lokalnego 87

Zakończenie 89
Bibliografia 94
Spis fotografii i tabel 98

Wstęp

Polska jest państwem, w którym znaczna część władztwa publicznego realizowana jest przez organy samorządu terytorialnego. Samorząd terytorialny z istoty swej jest prawnie wyodrębnionym w ramach struktur jednolitego ustrojowo państwa związkiem zamieszkałego na określonym terytorium społeczeństwa, powołanym dla wykonywania zadań publicznych. Ustawowe (a nawet konstytucyjne) podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego powodują także, że oprócz określonych zadań jest on również wyposażany przez państwo w środki (prawne i materialne) umożliwiające realizację tych zadań. Podmiotem samorządu jest z mocy prawa cała społeczność zamieszkująca na danym obszarze. Społeczność ta nie może oczywiście in gremio sprawować bieżącej władzy. Zatem powołuje ona w drodze demokratycznych wyborów organy, których racją funkcjonowania jest wykonywanie zadań publicznych.

Struktury i kompetencje samorządu terytorialnego w Polsce funkcjonują na postawie Konstytucji oraz ustaw ustanawiających poszczególne szczeble samorządu. Najstarszy jest, istniejący od 1990 roku, samorząd gminny. Gminy o statusie jednostek samorządu terytorialnego powstały w roku 1990 w efekcie prostego przekształcenia istniejących uprzednio gmin, będących elementem jednolitego systemu terenowych organów administracji państwowej. Zadania publiczne realizowane przez gminę zakreślone są przez odpowiednie przepisy bardzo szeroko. Wiele spośród nich ma przy tym aspekty lub skutki odnoszące się do przestrzeni.

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty instrumentów wspierania rozwoju lokalnego na przykładzie gminy Andrespol. Taki też był cel zasadniczy opracowania.

Praca składa się z trzech rozdziałów:

Rozdział pierwszy to pojęcie rozwoju lokalnego, podstawowe teorie, czynniki i zasady: istota rozwoju lokalnego, geneza rozwoju lokalnego, ogólne cechy rozwoju lokalnego, cele, czynniki oraz bariery rozwoju lokalnego, mierniki rozwoju lokalnego oraz podstawowe teorie rozwoju lokalnego i rola samorządu terytorialnego w rozwoju lokalnym.

Rozdział drugi instrumenty wspierające rozwój lokalny: instrumenty finansowe, instrumenty Instytucjonalne, instrumenty infrastruktury technicznej i społecznej, instrumenty niematerialne (informacyjne), instrumenty organizacyjno-prawne oraz instrumenty planistyczne, instrumenty wspierania innowacyjności i przedsiębiorczości, instrumenty informacyjno – promocyjne, specjalne strefy ekonomiczne, euroregiony.

Rozdział trzeci to instrumenty wspierające rozwój gminy Andrespol: historia gminy Andrespol, charakterystyka gminy Andrespol, podstawowe instrumenty rozwoju gminy Andrespol, lokalna przedsiębiorczość, szanse i zagrożenia rozwoju gminy, ocena działalności gminy we wspieraniu rozwoju lokalnego.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW i materiały wewnętrzne Gminy Andrespol.

Gospodarka finansowa szkół podstawowych

Wstęp 3

Rozdział I. Zasady funkcjonowania jednostek budżetowych samorządu terytorialnego 5
1.1. Ogólna charakterystyka jednostek samorządu terytorialnego 5
1.2. Formy organizacyjno-prawne jednostek samorządu terytorialnego 10
1.3. Szkoła jako jednostka budżetowa 17

Rozdział II. Charakterystyka gospodarki finansowej szkół 27
2.1. Zasady finansowania szkół 27
2.2. Klasyfikacja budżetowa 36
2.3. Planowanie i sprawozdawczość budżetowa 44
2.4. Dyscyplina budżetowa 53

Rozdział III. Struktura dochodów i wydatków szkół podstawowych w Zambrowie 65
3.1. Charakterystyka systemu oświaty w Polsce 65
3.2. Analiza sieci szkolnej i zatrudnienia w Zambrowie 68
3.3. Budżet oświaty w Zambrowie 73
3.4. Analiza wydatków poniesionych na utrzymanie szkół 76
3.5. Analiza gospodarki finansowej szkół w formie dochodu 81

Zakończenie 84
Bibliografia 86
Spis rysunków 91
Spis tabel 92

Wstęp

Polskie prawo, pomimo obszernych regulacji związanych z dziedziną finansów publicznych, nie zawiera definicji gospodarki finansowej. Należy zatem przyjąć że gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego jest rozumiana jako ogół czynności związanych z gromadzeniem, podziałem, wydatkowaniem i rozliczaniem zasobów pieniężnych podejmowanych przez kompetentne organy gmin, powiatów i województw oraz upoważnione podmioty wykonujące wyznaczone im zadania publiczne.

Najbardziej rozpowszechnioną metodą prowadzenia publicznej gospodarki finansowej są jednostki budżetowe. Warto podkreślić, że w formie jednostek budżetowych działają w szczególności szkoły i zespoły szkół podstawowych i średnich, w związku z tym celem niniejszej pracy było ukazanie gospodarki finansowej szkół podstawowych.

Rozważania zawarto w trzech rozdziałach.

W rozdziale pierwszym ukazano zasady funkcjonowania jednostek budżetowych samorządu terytorialnego. Na wstępie dokonano ogólnej charakterystyki jednostek samorządu terytorialnego oraz przedstawiono ich formy organizacyjno-prawne. Następnie przedstawiono istotę szkoły jako jednostki budżetowej prowadzącej gospodarkę finansową.

W rozdziale drugim dokonano szczegółowej charakterystyki gospodarki finansowej szkół. Rozważania rozpoczęto od omówienia zasad finansowania szkół. Następnie dokonano klasyfikacji budżetowej oraz przedstawiono istotę planowania i sprawozdawczości budżetowej. Pod koniec rozdziału omówiono dyscyplinę budżetową.

W rozdziale trzecim dokonano analizy struktury dochodów i wydatków szkół podstawowych w Zambrowie. Badania rozpoczęto od dokonania ogólnej charakterystyki systemu oświaty w Polsce. Następnie przeanalizowano sieć szkolną oraz zatrudnienie w szkołach podstawowych w Zambrowie. W dalszej części pracy zaprezentowano budżet oświaty oraz dokonano jego analizy. Następnie przeanalizowano wydatki poniesione na utrzymanie szkół oraz dochody niezbędne do prowadzenia gospodarki finansowej.

Wszelkie rozważania, analizy i badania przeprowadzone w niniejszej pracy opierały się o dostępną literaturę przedmiotu, artykuły prasowe oraz raporty zamieszczone w Internecie oraz aktualne akty prawne i normatywne. Ponadto w pracy oparto się o materiały wewnętrzne szkół podstawowych pochodzące z Urzędu Miasta w Zaborowie.

Elementy polityki mieszkaniowej miasta Krakowa

Wstęp 2

Rozdział I. Mieszkanie jako dobro konsumpcyjne i inwestycyjne 4
1.1. Pojęcie i funkcje mieszkania 4
1.2. Standardy mieszkaniowe 11
1.3. Popyt na mieszkania a potrzeby mieszkaniowe 21
1.4. Elementy polityki mieszkaniowej państwa 29
1.5. Stan i przyrost zasobów mieszkaniowych w kraju 35

Rozdział II. Sytuacja mieszkaniowa w Krakowie 43
2.1. Ogólna charakterystyka miasta 43
2.2. Charakterystyka demograficzna miasta 45
2.3. Stan i struktura zasobów mieszkaniowych 48
2.4. Przyrost zasobów mieszkaniowych 52
2.5. Strategia rozwoju miasta a mieszkalnictwo 56
2.6. Gmina Kraków jako właściciel i zarządzający zasobami mieszkaniowymi 63

Rozdział III. Elementy polityki mieszkaniowej miasta 66
3.1. Polityka czynszowa 66
3.2. Polityka remontowa 68
3.3. Pomoc mieszkaniowa 69
3.4. Przynależność zasobu 75
3.5. Przyszłość mieszkaniowa 77
3.6. Wydatki na mieszkanie 79
3.7. Mieszkalnictwo w planach zagospodarowania przestrzennego 80

Rozdział IV. Ocena prognozy w zakresie polityki mieszkaniowej 82
4.1. Źródła długoterminowych zmian w gospodarce 82
4.2. Polski rynek nieruchomości mieszkaniowych a potrzeby mieszkaniowe 85
4.3. Podsumowanie i wnioski 95

Zakończenie 96
Bibliografia 98
Spis tabel 100
Spis rysunków 101

Wstęp

Początki lat dziewięćdziesiątych przyniosły istotne zmiany w systemie ekonomicznym w Polsce. Przechodzenie od gospodarki centralnie planowanej do rynkowej wywołało konsekwencje w wielu dziedzinach, m.in. doprowadziło do rozwoju rynku nieruchomości.

Pomimo że polski rynek nieruchomości należy do rynków mało dojrzałych, jego rozwój przyczynił się do powstania nowych zjawisk w naszej rzeczywistości gospodarczej – nieruchomość stała się obiektem rynkowym, wystąpiły dążenia do postrzegania jej m.in. jako obiektu inwestowania czy obiektu przynoszącego dochód. Powstanie rynku spowodowało zapotrzebowanie na usługi pośredników, rzeczoznawców, deweloperów, doradców i zarządców. Wszyscy poszukują wsparcia teoretycznego, porządkującego problematykę nieruchomości w nowych warunkach ekonomicznych.

Ponad 2/3 majątku narodowego stanowią nieruchomości (bez części gruntów i prawa ich wieczystego użytkowania). Zatem nie ma przesady w stwierdzeniu, że rynek nieruchomości to ważny segment gospodarki rynkowej. Tym bardziej, że trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie gospodarki, czy szerzej – społeczeństwa, nieposiadającego odpowiednich nieruchomości, zwłaszcza zabudowanych, bez których realizacja wielu funkcji gospodarczych i społecznych jest niemożliwa. Rynek nieruchomości podlega: ograniczeniom i specyficznym regulacjom wynikającym z charakterystycznych cech nieruchomości, a zwłaszcza z ich trwałej lokalizacji, prawom ekonomicznym odnoszącym się do funkcjonowania rynku w gospodarce towarowo-pieniężnej w ogóle.

Z tego powodu autorzy zajmujący się tą problematyką uważają zazwyczaj, że rynek nieruchomości jest bardziej skomplikowany niż rynki pozostałych dóbr i usług. Nie wnikając, czy jest to w pełni słuszne (rynek każdego dobra ma swoją specyfikę), trzeba jednak podkreślić, że charakterystyczne cechy nieruchomości mają wyraźny wpływ na sposób funkcjonowania tego rynku.

Potocznie, kiedy używamy sformułowania nieruchomość mamy najczęściej na myśli budynek, ale nieruchomość to także grunt bez naniesień. Niezależnie jednak od tego, czy mówimy o nieruchomości zabudowanej, czy niezabudowanej – jest ona nieprzenaszalna. W przeciwieństwie do innych towarów, które mogą być przemieszczane z jednego rynku geograficznego na inny, rynek nieruchomości dotyczy dobra zlokalizowanego w stałym punkcie przestrzeni. Oznacza to, że w przeciwieństwie do innych towarów i usług (zarówno konsumpcyjnych, jak i inwestycyjnych), to nie towar jest dostarczany klientowi, ale klient musi dotrzeć do towaru, jakim jest nieruchomość.

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty elementów polityki mieszkaniowej miasta Krakowa. Taki też był zasadniczy cel opracowania.

Praca składa się z czterech rozdziałów:

Rozdział pierwszy to mieszkanie jako dobro konsumpcyjne i inwestycyjne: pojęcie i funkcje mieszkania, standardy mieszkaniowe, popyt na mieszkania a potrzeby mieszkaniowe, elementy polityki mieszkaniowej państwa, stan i przyrost zasobów mieszkaniowych w kraju.

Rozdział drugi to sytuacja mieszkaniowa w Krakowie: ogólna charakterystyka miasta, charakterystyka demograficzna miasta, stan i struktura zasobów mieszkaniowych, przyrost zasobów mieszkaniowych, strategia rozwoju miasta a mieszkalnictwo, Gmina Kraków jako właściciel i zarządzający zasobami mieszkaniowymi.

Rozdział trzeci to elementy polityki mieszkaniowej miasta: polityka czynszowa, polityka remontowa, pomoc mieszkaniowa, przynależność zasobu, przyszłość mieszkaniowa, wydatki na mieszkanie, mieszkalnictwo w planach zagospodarowania przestrzennego.

Rozdział czwarty to ocena prognozy w zakresie polityki mieszkaniowej: źródła długoterminowych zmian w gospodarce, polski rynek nieruchomości mieszkaniowych a potrzeby mieszkaniowe, podsumowanie i wnioski.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW i analizy własne.

Działalność gospodarcza gminy na przykładzie gminy Rzeszów

Wstęp 2

Rozdział I. Wprowadzenie do problematyki prowadzenia działalności gospodarczej przez gminy 4
1.1. Definicja i istota samorządu terytorialnego 4
1.2. Gospodarka komunalna 9
1.3. Prowadzenie działalności gospodarczej przez gminę 13
1.4. Dopuszczalność działalności gospodarczej jednostek samorządu terytorialnego 18

Rozdział II. Formy organizacyjne prowadzenia działalności gospodarczej przez samorząd terytorialny w Polsce 23
2.1. Spółki z udziałem jednostek samorządu terytorialnego 23
2.2. Zakłady budżetowe 32
2.3. Jednostki budżetowe 36
2.4. Gospodarstwa pomocnicze 37
2.5. Instytucje samoistne 39
2.6. Inne formy organizacyjne prowadzenia działalności gospodarczej przez samorząd terytorialny 41

Rozdział III. Działalność gospodarcza gminy Rzeszów 43
2.1. Położenie i warunki gospodarcze gminy 43
2.2. Działalność gospodarcza prowadzona przez gminę 47
2.3. Dochody własne gminy przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej 56
2.4. Dochody podatkowe gminy przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej 57

Zakończenie 61
Bibliografia 63
Spis rysunków 69

Wstęp

Działalnością gospodarczą zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2004 r., o swobodzie działalności gospodarczej jest zarobkowa działalność wytwórcza w przemyśle i rolnictwie, działalność budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność w zakresie wolnych zawodów wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Można zatem powiedzieć, że przedmiotem działalności gospodarczej jest wytwarzanie dóbr rzeczowych albo ich dostarczanie lub sprzedawanie bądź świadczenie innych usług. Inicjatorami działalności gospodarczej są poszczególne osoby lub zespoły osób, które formułują swoje cele gospodarcze i podejmują działania zmierzające do ich realizacji. Muszą one zaprojektować i stworzyć odpowiedni system działania umożliwiający realizację wymaganych celów i zadbać o jego sprawne funkcjonowanie.

Działalność gospodarcza może być także prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego. Mając na uwadze, że działalność ta w określonych przypadkach, może wykraczać także poza sferę zadań o charakterze użyteczności publicznej, tzn. zadań własnych, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokojenie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych – celem niniejszej pracy było omówienie zagadnień związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez gminę oraz ukazanie działalności gospodarczej gminy Rzeszów.

Praca składa się z trzech rozdziałów. Dwa pierwsze rozdziały to rozważania teoretyczne, natomiast rozdział trzeci to empiryczna część niniejszej pracy.

Rozdział pierwszy to swoiste wprowadzanie do problematyki działalności gospodarczej gminy. Rozważania rozpoczęto od zaprezentowania definicji oraz przedstawienia istoty samorządu terytorialnego. Omówiono także gospodarkę komunalną. W dalszej części rozdziału poruszono problematykę prowadzenia działalności gospodarczej przez gminę oraz omówiono dopuszczalność działalności gospodarczej jednostek samorządu terytorialnego.

W rozdziale drugim ukazano formy organizacyjne prowadzenia działalności gospodarczej przez samorząd terytorialny w Polsce. W rozdziale tym omówiono kolejno prowadzenie działalności gospodarczej w formie: spółki z udziałem jednostek samorządu terytorialnego, zakładów budżetowych, jednostek budżetowych gospodarstw pomocniczych oraz instytucji samoistnych tzw. komunalnych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną. Pod koniec rozdziału drugiego omówiono także inne formy organizacyjne prowadzenia działalności gospodarczej przez samorząd terytorialny.

W rozdziale trzecim przeprowadzono analizę działalności gospodarczej gminy Rzeszów. Rozważania rozpoczęto od ogólnej charakterystyki badanej gminy pod względem położenia oraz warunków gospodarczych gminy. Następnie omówiono działalność gospodarczą gminy Rzeszów oraz przedstawiono dochody gminy, w tym także dochody podatkowe niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej

Praca została napisana w oparciu o dostępną literaturę fachową, raporty i artykuły zamieszczone w prasie i w internecie oraz w oparciu o aktualne akty normatywne i prawne. Ponadto w pracy wykorzystano materiały wewnętrzne gminy Rzeszów pochodzące m.in. z Urzędu Gminy.

Działalność społeczno-edukacyjna Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Piasecznie

WSTĘP 2

ROZDZIAŁ I. POWIAT JAKO PODMIOT POLITYKI SPOŁECZNEJ 4
1. Struktura samorządu powiatowego 4
2. Zadania i kompetencje organów wykonawczych samorządu powiatowego 8
3. Zadania i kompetencje samorządu powiatowego 12
1. Zadania i kompetencje rady powiatu i starosty w zakresie polityki społecznej 12
2. Związki powiatów 21
4. Charakterystyka powiatu piaseczyńskiego 23

ROZDZIAŁ II. CHARAKTERYSTYKA POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W PIASECZNIE 28
1. Działalność Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) w Piasecznie 28
2. Karty usług PCPR w Piasecznie 37
1. Karty usług z zakresu organizowania opieki w rodzinach zastępczych 37
2. Karty usług z zakresu pomocy w integracji ze środowiskiem osobom pełnoletnim opuszczającym rodziny zastępcze 39
3. Karty usług z zakresu pomocy w integracji ze środowiskiem osobom, które otrzymały status uchodźcy 40
4. Karta usługi – sporządzanie decyzji dotyczącej umieszczania osób w domach pomocy społecznej znajdujących się na terenie Powiatu Piaseczyńskiego 42
5. Karty usług z zakresu dysponowania Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 44
6. Karty usług z zakresu prowadzenia obsługi administracyjnej Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności 47
3. Priorytetowe kierunki rozwoju polityki społecznej w powiecie piaseczyńskim 48

ROZDZIAŁ III. DZIAŁANIA SPOŁECZNE POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W PIASECZNIE W ZAKRESIE POMOCY RODZINOM 50

ROZDZIAŁ IV. DZIAŁANIA PODEJMOWANE PRZEZ PCPR W PIASECZNIE W ZAKRESIE POMOCY NIEPEŁNOSPRAWNYM 64
1. Rehabilitacja zawodowa i społeczna 69
2. Kierunki działań 73
1. Działania na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej 75
2. Działania na Rzecz Rehabilitacji Zawodowej i Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych 76
3. Działania na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Zakresie Przestrzegania Praw Osób Niepełnosprawnych 78

ZAKOŃCZENIE 80
BIBLIOGRAFIA 82
SPIS TABEL 85
SPIS RYSUNKÓW 86
ANEKS 87

WSTĘP

Z dniem 1 stycznia 1999 roku samorząd powiatowy przejął na siebie część zadań realizowanych do tej pory przez administrację rządową. W myśl zasady pomocniczości do zadań powiatu przeszły zadania z zakresu administracji rządowej przekraczające możliwości samorządowej gminy. Jest to, m.in.: prowadzenie domów pomocy społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych, ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, specjalistycznych placówek interwencyjnych i pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz prowadzenie rodzin zastępczych. Pomoc dziecku i rodzinie realizowana jest w ramach nowych struktur – Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie. Dotychczasowe działania systemu edukacji, opieki medycznej, pomocy społecznej, pomocy niepełnosprawnym, bezrobotnym itp. skierowane były do poszczególnych osób wymagających pomocy i skoncentrowane na określonych dysfunkcjach poszczególnych osób. Podziały resortowe powodowały odrębne działania poszczególnych służb, często dublujących zadania, świadczących pomoc w ramach wąskich specjalności resortów. Brak było spojrzenia na problemy w sposób kompleksowy z wielozakresowym świadczeniem pomocy i widzeniem osoby w ramach rodziny w szerszym kontekście funkcjonowania społecznego.

Zintegrowany system wsparcia rodziny wpisany w zadania PCPR-ów w założeniach ustawowych uwzględnia mankamenty dotychczasowego stanu rzeczy uznając, że rolą służb powiatowych jest spełnianie roli koordynatora systemu pomocy dziecku i rodzinie. System ten wymaga współdziałania na szczeblu powiatu wszystkich instytucji i organizacji udzielających wsparcia, podejmowania decyzji w oparciu o opinie zespołów specjalistów niezależnie od ich resortowej przynależności. Samorząd powiatowy przejął zadania kształtowania i realizacji lokalnej polityki społecznej, w tym diagnozowanie potrzeb i opracowanie lokalnej strategii rozwiązywania problemów społecznych. W ramach tej strategii powiat powinien opracowywać, nadzorować, koordynować i realizować programy dotyczące rodziny w zakresie: edukacji, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, polityki prorodzinnej, wspierania osób niepełnosprawnych, współpracy z organizacjami pozarządowymi. W myśl założeń ustawowych głównym podmiotem polityki społecznej na poziomie samorządu powinna być rodzina. To potrzeby rodziny powinny wyznaczać zakres treściowy programów i form działania. PCPR-y powinny prowadzić aktywną politykę społeczną ukierunkowaną na wielozakresową pomoc dziecku i rodzinie, powinny wspomagać rodziny we wszystkich ich funkcjach podejmując działania na rzecz reintegracji rodziny. Te modelowe założenia nie zawsze znajdują odzwierciedlenie w rzeczywistości społecznej.

Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie działalności społecznej Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Piasecznie.

Praca składa się z czterech rozdziałów.

W pierwszym rozdziale opisany jest powiat jako podmiot polityki społecznej.

W drugim rozdziale zaprezentowane jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Piasecznie.

W trzecim rozdziale przedstawione są działania społeczne Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Piasecznie.

W czwartym rozdziale przedstawione są działania podejmowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Piasecznie w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym.

Metodą zastosowaną w pracy jest metoda analityczno – syntetyczna w oparciu o materiały Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Piasecznie.

Dynamika i struktura dochodów budżetów miast w województwie dolnośląskim

WSTĘP 3

ROZDZIAŁ I.
FINANSE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
1.1. Samorząd terytorialny w Polsce 5
1.2. Podstawy prawno-finansowe działalności samorządu w Polsce 11
1.3. Źródła dochodów budżetów powiatowych 17

ROZDZIAŁ II.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA DOCHODÓW BUDŻETÓW W PODREGIONIE JELENIOGÓRSKO-WAŁBRZYSKIM W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM
2.1. Charakterystyka podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego 34
2.2. Struktura i dynamika dochodów budżetów w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim 40

ROZDZIAŁ III.
STRUKTURA DOCHODÓW BUDŻETÓW POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATÓW W PODREGIONIE JELENIOGÓRSKO-WAŁBRZYSKIM W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM
3.1. Struktura dochodów powiatów i miast na prawach powiatów w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim wg rodzajów 54
3.3. Struktura przestrzenna dochodów powiatów i miast na prawach powiatów w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim 60

ROZDZIAŁ IV.
DYNAMIKA DOCHODÓW BUDŻETÓW POWIATÓW I MIAST NA PRAWACH POWIATÓW W PODREGIONIE JELENIOGÓRSKO-WAŁBRZYSKIM W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM
4.1. Dynamika dochodów powiatów i miast na prawach powiatów w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według rodzajów 66
4.2. Dynamika przestrzenna dochodów powiatów i miast na prawach powiatów w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim 71

ZAKOŃCZENIE 75
BIBLIOGRAFIA 77
SPIS RYSUNKÓW 81
SPIS TABEL 82
SPIS WYKRESÓW 83
ZAŁĄCZNIKI 85

WSTĘP

Polski samorząd terytorialny dysponuje znacznymi, choć niewystarczającymi, środkami finansowymi. Środki te samorząd wydatkuje na wykonywanie zadań publicznych, które mu przypadają. Zarówno cały sektor finansów publicznych, jak również jednostki samorządu terytorialnego odczuwają pewne ograniczenia w zakresie posiadania wystarczających zasobów finansowych umożliwiających zachowanie im równowagi budżetowej, przy jednoczesnym spełnieniu zasady finansowania swojego rozwoju ze środków własnych. Ograniczenia w zasobach nie mogą jednak zwalniać organów samorządowej władzy z konieczności poszukiwania nowych, również niekonwencjonalnych, rozwiązań dzięki którym zagwarantowana będzie odpowiednia jakość świadczonych usług publicznych oraz odpowiednia jakość podejmowania działań zmierzających do rozwoju.

Polskie prawo, pomimo obszernych regulacji związanych z dziedziną finansów publicznych, nie zawiera definicji gospodarki finansowej. Należy zatem przyjąć że gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego jest rozumiana jako ogół czynności związanych z gromadzeniem, podziałem, wydatkowaniem i rozliczaniem zasobów pieniężnych podejmowanych przez kompetentne organy gmin, powiatów i województw oraz upoważnione podmioty wykonujące wyznaczone im zadania publiczne.

Celem niniejszej pracy jest możliwie przedstawienie i ocena dynamiki i struktury dochodów powiatów i miast na prawach powiatu w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim. Praca składa się z czterech rozdziałów.

W rozdziale pierwszym omówiono problematykę finansów samorządu terytorialnego. Rozdział ten stanowi wstęp do dalszych rozważań na temat dochodów budżetowych. Omówiono w nim samorząd terytorialny w Polsce oraz podstawy prawno-finansowe działalności samorządu w Polsce oraz omówiono źródła dochodów budżetów powiatów.

W rozdziale drugim dokonano ogólnej charakterystyki dochodów budżetów w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim w województwie dolnośląskim. Rozważania rozpoczęto od ogólnej charakterystyki tego podregionu. Następnie dokonano analizy struktury i dynamiki dochodów ogółem podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego.

W rozdziale trzecim i czwartym przeprowadzono analizę struktury i dynamiki dochodów budżetów powiatów i miast na prawach powiatów w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim.

Praca została napisana w oparciu o dostępną literaturę fachową, raporty i artykuły zamieszczone w prasie i w internecie oraz w oparciu o aktualne akty normatywne i prawne. Ponadto w pracy wykorzystano także materiały wewnętrzne województwa dolnośląskiego pochodzące m.in. z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego we Wrocławiu, Danych Głównego Urzędu Statystycznego we Wrocławiu oraz Danych Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu.

Dostosowanie polityki społecznej władz samorządowych do wymogów Unii Europejskiej

Wstęp 3

Rozdział I. System zabezpieczenia społecznego 6
1.1. Konstytucyjne podstawy zabezpieczenia społecznego 6
1.2. Ubezpieczenia społeczne jako materia ustawowa 9
1.3. Rodzaje świadczeń 12
1.3.1. Zakres ubezpieczenia chorobowego 12
1.3.2. Zasiłek chorobowy 14
1.3.3. Świadczenie rehabilitacyjne 15
1.3.4. Zasiłek wyrównawczy 19
1.3.5. Zasiłek macierzyński 22
1.3.6. Zasiłek opiekuńczy 24
1.4. Pomoc społeczna realizowana przez samorząd terytorialny 27
1.4.1. Zadania własne gminy 27
1.4.2. Zadania zlecone gminy 29

Rozdział II. Zabezpieczenie społeczne w Unii Europejskiej 31
2.1. Podstawy Prawne koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej 31
2.2. Problemy koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 36
2.3. Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 40
2.4. Zasada równego traktowania a uprawnienia do świadczeń 43
2.5. Instytucje zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej 45

Rozdział III. Polityka społeczna w Polsce – dostosowania do wymogów Unii Europejskiej. Doświadczenia Powiatu Grudziądzkiego 48
3.1. Charakterystyka Powiatu Grudziądzkiego 48
3.1.1. Sytuacja społeczno – demograficzna 48
3.1.2. Instytucje społeczne działające w Powiecie Grudziądzkim 53
3.1.3. Formy i zasięg pomocy społecznej dla mieszkańców Powiatu Grudziądzkiego 60
3.2. Ocena dostosowania polityki społecznej do wymogów Unii Europejskiej w Powiecie Grudziądzkim 62
3.3. Podsumowanie i wnioski 64

Zakończenie 66
Bibliografia 69
Spis rysunków 73
Spis tabel 74

Wstęp

Genezą polityki społecznej są niewątpliwie nierówności społeczne: każdy typ struktury społecznej stwarza określone przesłanki nierówności, tendencje ich nasilania i łagodzenia. Wprawdzie radykalni liberałowie, zwolennicy wolnego rynku, rozumianego jako naturalny porządek społeczny sprzeczny z zasadą sprawiedliwości społecznej, twierdzą, iż jest ona ideą tyleż iluzoryczną, co społecznie niebezpieczną, jednak w warunkach nie tylko polskich, ale co najmniej europejskich trudno sobie wyobrazić taką „apoteozę rynku”, której miałaby towarzyszyć detronizacja polityki ekonomicznej, socjalnej i edukacyjnej, a w konsekwencji pozostawienie na łasce losu i zepchnięcie na margines zaradnego i bogatego społeczeństwa bezrobotnych, inwalidów, wielodzietnych i tych wszystkich, którzy nie potrafili się dostosować do reguł gospodarki rynkowej.

Polityka społeczna prowadzona jest za pomocą rozmaitych rozwiązań systemowych, m.in. poprzez różne formy łagodzenia obciążeń fiskalnych dla osób o obniżonej zdolności płatniczej (niższe stawki podatkowe, wyłączenia z podstawy opodatkowania, zwolnienia i ulgi, np. ulgi prorodzinne, w tym najbardziej skuteczny w bezpośrednich podatkach progresywnych tzw. iloraz rodzinny, obejmujący wszystkie dzieci, itp.). Szczególną rolę w realizacji polityki społecznej odgrywają jednak wydatki publiczne, które rozpatrywane jako sfera tzw. konsumpcji zbiorowej stanowią obciążenie budżetów państwa i samorządu terytorialnego oraz funduszów parabudżetowych, tworząc potencjalne niebezpieczeństwo hamowania rozwoju gospodarczego m.in. przez wzrost deficytu budżetowego i długu publicznego (jeśli przekroczą one tzw. poziom dopuszczalny, wyznaczony m.in. kryteriami według traktatu z Maastricht, mają charakter inflacjogenny).

Polityka społeczna związana z pośrednim i przeważnie niemierzalnym oddziaływaniem na długofalowy rozwój gospodarczy realizowana jest nie tylko w drodze ponoszenia przez podmioty sektora publicznego określonych wydatków, lecz również np. poprzez stosowanie zwolnień i ulg podatkowych lub udzielanie długoterminowych, nisko oprocentowanych pożyczek na pokrycie kosztów kształcenia, które to instrumenty umożliwiają gospodarstwom domowym szerszy dostęp do usług edukacyjnych, zdrowotnych i kulturalnych. Jest to szczególnie ważne wówczas, gdy podaż tych usług ze strony sektora publicznego jest niedostateczna z punktu widzenia popytu oraz obiektywnych potrzeb rozwojowych społeczeństwa i w grę wchodzi uzupełnienie jej ze strony podmiotów sektora prywatnego. Zadanie polegające na przesunięciu przeważającej części usług i świadczeń społecznych do gmin, wyposażonych w atrybuty jednostki samorządu terytorialnego, stanowiło jeden z podstawowych elementów zmian w polityce społecznej, związanych z zapoczątkowaniem procesu transformacji ustrojowej. Wśród zmian, które zostały wprowadzone w polityce społecznej, należy wymienić zmianę relacji między polityką społeczną centralną i lokalną. Zwiększenie roli polityki lokalnej jest następstwem dokonującej się decentralizacji i demokratyzacji stosunków w społeczeństwie i państwie. Tworzy to większe możliwości działania dla lokalnych podmiotów polityki społecznej – publicznych i pozarządowych.

Problem polityki społecznej dotychczas podejmowali w swych opracowaniach między innymi Aleksandra Wiktorow , Gertruda Uścińska , Teresa Bińczycka-Majewska .

Główny problem badawczy pracy można sprowadzić do przedstawienia etapów i stanu dostosowania polityki społecznej władz samorządowych powiatu grudziądzkiego do wymogów Unii Europejskiej.
Problemy pomocnicze przedstawić ująć można w pytania o to:
1. Jak wygląda sytuacja społeczno – demograficzna Grudziądza?
2. Jakie instytucje społeczne działają w Powiecie Grudziądzkim?
3. Jak wyglądają formy i zasięg pomocy społecznej dla mieszkańców Powiatu Grudziądzkiego?

Praca składa się z trzech rozdziałów.

W pierwszym rozdziale opisany jest system zabezpieczenia społecznego, a więc: konstytucyjne podstawy zabezpieczenia społecznego, ubezpieczenia społeczne jako materia ustawowa, rodzaje świadczeń, zakres ubezpieczenia chorobowego, zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy, pomoc społeczna realizowana przez samorząd terytorialny, zadania własne gminy oraz zadania zlecone gminy.

W drugim rozdziale zaprezentowane jest zabezpieczenie społeczne w Unii Europejskiej, a więc: podstawy prawne koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej, problemy koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zasada równego traktowania a uprawnienia do świadczeń oraz instytucje zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej.

W trzecim rozdziale zaprezentowana jest polityka społeczna w Polsce – dostosowania do wymogów Unii Europejskiej. Doświadczenia Powiatu Grudziądzkiego, a więc: charakterystyka Powiatu Grudziądzkiego, sytuacja społeczno – demograficzna, instytucje społeczne działające w Powiecie Grudziądzkim, formy i zasięg pomocy społecznej dla mieszkańców Powiatu Grudziądzkiego, ocena dostosowania polityki społecznej do wymogów Unii Europejskiej w Powiecie Grudziądzkim oraz podsumowanie i wnioski.

Dochody podatkowe gminy na przykładzie gminy Bukowina Tatrzańska

Wstęp 3

Rozdział I. Organizacja i zadania gminy 5
1.1. Podstawowe wiadomości o gminie według ustawy o samorządzie gminnym 5
1.2. Władze gminy 11
1.2.1. Wybory do rady gminy 11
1.2.2. Kompetencje rady gminy 14
1.2.3. Wybór wójta 17
1.2.4. Kompetencje wójta 18
1.3. Zadania gminy 21

Rozdział II. Dochody podatkowe – ogólna charakterystyka 27
2.1. Podatki i opłaty określone w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych 27
2.1.1. Podatek od nieruchomości 27
2.1.2. Podatek od środków transportu 31
2.2. Udział w podatkach stanowiących dochód państwa 33
2.2.1. Udział we wpływach z podatku od osób fizycznych 33
2.2.2. Udział we wpływach z podatku od osób prawnych 36
2.3. Podatki i opłaty wg innych ustaw 38
2.3.1. Podatek rolny 38
2.3.2. Podatek leśny 39
2.3.3. Podatek od czynności cywilnoprawnych 40
2.3.4. Podatek od spadków i darowizn 41
2.3.6. Samoopodatkowanie się mieszkańców 42
2.3.7. Wpływy z karty podatkowej 43
2.4. Subwencje i dotacje 43

Rozdział III. Dochody gminy Bukowina Tatrzańska 46
3.1. Charakterystyka gminy 46
3.2. Ogólna charakterystyka dochodów gminy Bukowina Tatrzańska 50
3.3. Rola podatków w dochodach gminy Bukowina Tatrzańska 52
3.4. Dochody podatkowe gminy Bukowina Tatrzańska 55

Zakończenie 61
Bibliografia 64
Spis rysunków i tabel 70

Wstęp

Problematyka efektywnego zarządzania działalnością samorządu terytorialnego zyskuje w Polsce coraz większą rangę. Władze samorządowe zaczynają doceniać ekonomiczne i społeczne aspekty swojej pracy. Warto jednak zauważyć, że osiągnięcie zamierzonych celów przez samorządy nie jest możliwe bez nowoczesnego systemu zarządzania, którego istotnym elementem jest budżet.

Budżetowi będącemu, w formalnym znaczeniu, rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów powiązanych z zadaniami danej jednostki przypisuje się kluczową rolę. Doświadczenia samorządowej gospodarki budżetowej wskazują, że budżet to akt polityczny powstający w wyniku kompromisu zawartego między organem stanowiącym (radą gminy, radą powiatu, sejmikiem województwa), a organem wykonawczym (wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta i odpowiednio zarządem powiatu lub województwa) oraz grupami interesów. Kompromis ten w zasadzie zawierany jest na okres obowiązywania budżetu, wynoszący jeden rok. Zasada posługiwania się budżetem uchwalanym na okres jednego roku, wynikająca z konstrukcji prawnej polskiego systemu budżetowego, ogranicza rolę budżetu jako narzędzia służącego kompetentnym organom do podejmowania strategicznych decyzji związanych z zarządzaniem jednostkami samorządu.

Warto podkreślić, że każdy podmiot gospodarczy, w tym także gmina do prowadzenia działalności musi posiadać niezbędne środki. Dla zapewnienia sobie możliwości działania jednostki samorządu terytorialnego gromadzą środki finansowe, które potem wydatkują na realizowanie zadań związanych z zaspokajaniem potrzeb lokalnego i regionalnego społeczeństwa.

W teorii i praktyce finansów publicznych stosuje się wiele kryteriów klasyfikacji dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Wśród nich podstawowe, o najwyższej randze prawnej jest podejście przyjęte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Konstytucja RP stanowi jednocześnie, że źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie oraz nakazuje, aby każda zmiana zakresu zadań i kompetencji samorządu terytorialnego przebiegała równolegle ze zmianami w podziale dochodów publicznych.

W związku z powyższym celem niniejszej pracy było ukazanie problematyki dochodów podatkowych gminy.

Praca składa się z trzech rozdziałów. Dwa pierwsze stanowią rozważania teoretyczne, natomiast rozdział trzeci to empiryczna część niniejszej pracy.

W rozdziale pierwszym ukazano organizacje i zadania gminy. Rozważania rozpoczęto od przedstawienia podstawowych wiadomości o gminie według ustawy o samorządzie gminnym. następnie przedstawiono władze gminy, ze szczególnym uwzględnieniem wyborów do rady gminy, kompetencji rady gminy, wyboru wójta oraz kompetencji wójta. Pod koniec rozdziału pierwszego przedstawiono zadania gminy.

W rozdziale drugim dokonano ogólnej charakterystyki dochodów podatkowych. W rozdziale tym przedstawiono podatki i opłaty określone w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Wskazano także udział w podatkach stanowiących dochód państwa oraz podatki i opłaty według innych ustaw, które stanowią dochody gminy. Pod koniec rozdziału drugiego omówiono także subwencje i dotacje.

W rozdziale trzecim dokonano analizy dochodów podatkowych gminy Bukowina Tatrzańska. Rozważania rozpoczęto od ogólnej charakterystyki gminy oraz dochodów gminy Bukowina Tatrzańska. Następnie wskazano rolę podatków w pochodach badanej gminy. W ostatniej części zbadano dochody podatkowe gminy Bukowina Tatrzańska. Zbadano strukturę i dynamikę dochodów podatkowych gminy Bukowina Tatrzańska oraz wyciągnięto odpowiednie wnioski z przeprowadzonej analizy.

Praca została napisana w oparciu o dostępną literaturę fachową, raporty i artykuły zamieszczone w prasie i w internecie oraz w oparciu o aktualne akty normatywne i prawne. Ponadto w pracy wykorzystano materiały wewnętrzne gminy Bukowina Tatrzańska pochodzące z uchwał budżetowych.