Wstęp 2
Rozdział I. Społeczno – ekonomiczne uwarunkowania współczesnej organizacji 4
1.1. Aspekt ekonomiczny procesu zarządzania organizacją 4
1.1.1. Konkurencyjność przedsiębiorstw 4
1.1.2. Wskaźnik efektywności 13
1.1.3. Tendencja do redukcji kosztów 19
1.2. Społeczne konsekwencje wyzwań ekonomicznych współczesnej organizacji 22
1.2.1. Zjawisko pracoholizmu 22
1.2.2. Koncentracja na karierze (wyścig szczurów) 25
1.2.3. Społeczne konsekwencje nadmiaru pracy (przeciążenie pracą) 27
Rozdział II. Stres w organizacji 30
2.1. Koncepcje stresu wg Selyego, Lazarusa, Antonovsky’ego 30
2.2. Stres i jego następstwa 40
2.3. Stres a wykonywanie zadań 43
2.4. Stres a wypalenie zawodowe 45
2.4.1. Pojęcie wypalenia wg Freudenbergera i Ch. Maslach 45
2.4.2. Przyczyny i skutki wypalenia zawodowego 48
2.4.3. Metody radzenia sobie z wypaleniem zawodowym 49
2.5. Program zarządzania stresem 51
Rozdział III. Mobbing 54
3.1. Geneza i definicja mobbingu oraz pojęcia pokrewne 54
3.2. Rodzaje i kategorie mobbingu 56
3.3. Przyczyny i skutki mobbingu 61
3.4. Rzeczywista skala zjawiska w Polsce 64
3.5. Przykład programu antymobbingowego dla organizacji 66
Zakończenie 70
Literatura 76
Spis rysunków 80
Wstęp
Kiedy w przedsiębiorstwie zaczynają pojawiać się kłopoty, nie musi to znaczyć, że winna jest konkurencja i zła passa. Często problemy prowokowane są przez samą organizację i wzbudzane przez pracowników. Bo tak to już jest, że wrodzone predyspozycje zatrudnionych, ukształtowana przez warunki socjalne osobowość oraz kultura przedsiębiorstwa generują zachowania szkodzące bądź przeciwnie -wspierające firmę w realizacji jej celów. Dobrzy menedżerowie zdają sobie z tego sprawę, dlatego za wszelką cenę dążą do tego, żeby uczynić swój wydział bądź swoją firmę organizacją przewidywalną i zdrową. W przeciwnym bowiem razie może się okazać, że pracownicy traktują pracę jako miejsce, gdzie mogą odreagować swoje frustracje, nie licząc się z tym, że dla innych oznaczać to będzie gwałtowne pogorszenie się warunków pracy, wskutek czego ciekawe niegdyś zajęcie stanie się nagle udręką i przymusem.
Tymczasem warunki panujące w przedsiębiorstwie decydują niejednokrotnie o jego rynkowej sile. Był tego świadom Rockefeller, gdy mówił: „Zabierzcie mi moje fabryki, weźcie pieniądze i zablokujcie konta, tylko zostawcie moich ludzi, a w trzy miesiące odbuduję wszystkie przedsiębiorstwa”. Jednak słowa te mają sens tylko w przypadku zdrowej organizacji, takiej, w której istnieje harmonijne połączenie umiejętności pracowników z mądrością zarządzających. Niestety, znacznie częściej się zdarza, że kierownicy traktują firmę jak własny folwark, a ich podwładni myślą tylko o tym, jak ją wykorzystać do własnych celów i jak najwięcej zarobić niewiele robiąc.
Zachowania tego rodzaju tkwią w osobowości zatrudnionych, w sposobach zarządzania i kulturze przedsiębiorstwa. Zrozumienie tego faktu jest niezbędne, jeśli chce się mądrze kierować firmą. W przeciwnym wypadku menedżerowie będą napotykać irracjonalne konflikty, zetkną się z irytacją zatrudnionych, nie pojmą, dlaczego ich pracownicy częściej choru ją, zwalniają się, sięgają po alkohol czy łapczywie wyciągają ręce po łapówki; nie będą też w stanie zrozumieć i ocenić przyczyn, dla których jedni z nich traktują pracę jak nieznośne brzemię, a inni utożsamiają się z nią tak dokładnie, że staje się ona jedynym celem ich istnienia, czego konsekwencją jest pracoholizm, a co za tym idzie – nerwice, wyczerpanie i stres.
Niewątpliwie są to problemy skomplikowane, a każdy z nich jest niczym ziarenko piasku tkwiące pomiędzy trybikami w skomplikowanym mechanizmie zegara. Co gorsza, warunki, w jakich funkcjonuje organizacja, wymuszają niekiedy przyjmowanie postaw sprzecznych z ustalonym w społeczeństwie porządkiem. Kładąc nacisk na rywalizację i uruchamiając instynkt samotnej walki, nakłaniają pracowników, by ujawnili swe najgorsze cechy. Wraz z wymogami organizacji, która zrywa z ustalonym przez wieki porządkiem, tak w sferze wartości, jak i przyzwyczajeń, pojawiają się nerwice a pracownicy zaczynają odczuwać uciążliwość stresu.
W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty wybranych patologii w organizacji. Taki też był zasadniczy cel opracowania.
Praca składa się z trzech rozdziałów:
Rozdział pierwszy to społeczno – ekonomiczne uwarunkowania współczesnej organizacji: aspekt ekonomiczny procesu zarządzania organizacją (konkurencyjność przedsiębiorstw, wskaźnik efektywności, tendencja do redukcji kosztów), społeczne konsekwencje wyzwań ekonomicznych współczesnej organizacji (zjawisko pracoholizmu, koncentracja na karierze (wyścig szczurów), społeczne konsekwencje nadmiaru pracy (przeciążenie pracą)).
Rozdział drugi to stres w organizacji: koncepcje stresu wg Selyego, Strelau, Lazarusa, Falkmana, Hobfolla i Antonovsky’ego, stres i jego następstwa, stres a wykonywanie zadań, stres a wypalenie zawodowe, program zarządzania stresem
Rozdział trzeci mobbing: geneza i definicja mobbingu oraz pojęcia pokrewne, rodzaje i kategorie mobbingu, przyczyny i skutki mobbingu, rzeczywista skala zjawiska w Polsce oraz przykład programu antymobbingowego dla organizacji.
Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW.