Wstęp 3
Rozdział 1. Rola organizacji pozarządowych w działalności pożytku publicznego 5
1.1. Historia i rozwój organizacji pozarządowych 5
1.2. Rola i zadania społeczne organizacji pozarządowych 8
1.3. Regulacje prawne organizacji pożytku publicznego i zasady tworzenia organizacji pozarządowych 14
1.4. Organizacje pozarządowe działające w Polsce 15
Rozdział 2. Polityka rachunkowości w organizacjach pozarządowych 21
2.1. Sprawozdanie finansowe jako źródło informacji o działalności organizacji non-profit 21
2.2. Zasady rachunkowości a polityka rachunkowości 24
2.3. Zakładowy Plan kont w organizacjach pozarządowych 35
2.4. Dokumentowanie operacji gospodarczych 40
Rozdział 3. Analiza sprawozdawczości organizacji pozarządowej – fundacji „WATOTO – Dzieci Afryki” 43
3.1. Charakterystyka badanej fundacji 43
3.2. Analiza sprawozdawczości finansowej badanej jednostki 45
3.3. Sprawozdawczość merytoryczna i jej ocena 51
3.4. Analiza podstawowych przychodów i kosztów badanej fundacji 55
Zakończenie 58
Bibliografia 60
Spis rysunków, tabel i wykresów 65
Załączniki 66
Wstęp
Przemiany demokratyczne zapoczątkowane powstaniem Niezależnego Związku Zawodowego „Solidarność” w sierpniu 1980 r., a następnie częściowo wolnymi wyborami do Sejmu i Senatu 4 czerwca 1989 r. przyniosły nie tylko wolność polityczną i gospodarczą, ale dały również początek odbudowie społeczeństwa obywatelskiego, w którym istotną rolę odgrywają organizacje pozarządowe.
Działanie organizacji pozarządowych w Rzeczpospolitej Polskiej zagwarantowane zostało przepisami Konstytucji RP z 1997 roku. Stosownie do Konstytucji: „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji”. Wolność zrzeszania ograniczona jest jedynie wtedy, gdy cel lub określona działalność są sprzeczne z Konstytucją lub przepisami innych ustaw.
W dniu 24 kwietnia 2003 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił dwie ustawy
o fundamentalnym znaczeniu dla funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego: ustawę
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawę – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Do momentu wejścia w życie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie system wspomagania organizacji pozarządowych przez państwo i obywateli nie był w pełni uregulowany, a cząstkowe unormowania były niewystarczające w stosunku do potrzeb coraz bardziej rozwijającej się inicjatywy obywatelskiej.
Warto podkreślić, że organizacje pozarządowe potrzebują do realizacji swoich celów osobowości prawnej. Stwarza ona bowiem fundacjom i stowarzyszeniom wiele możliwości, przede wszystkim umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej. Jednak posiadanie osobowości prawnej nakłada na organizację także wiele obowiązków. Jednostka musi prowadzić rachunkowość oraz rozliczać się z urzędem skarbowym czy zakładem ubezpieczeń społecznych. Prowadzenie ksiąg rachunkowych jest dla wielu osób rzeczą trudną
i niezrozumiałą. Okazuje się bardzo często, iż dyrektorzy czy członkowie danej organizacji nie zawsze świetnie orientują się w sprawach finansowo-księgowych.
Rachunkowość organizacji pozarządowych oparta jest na przepisach ustawy z dnia
29 września 1994 roku o rachunkowości oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej. Rachunkowość organizacji pozarządowych obejmuje zasady organizacji rachunkowości, ewidencję księgową oraz sprawozdawczość finansową w organizacjach pozarządowych.
Warto zatem podkreślić, że wraz z rozwojem działań organizacji non-profit oraz dążeniem do oceny efektywności działań społecznych rosną wymagania dotyczące zarządzania finansami w organizacjach pozarządowych. Przejrzysty, konsekwentny i rzetelny sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych jest jedną z najlepszych rekomendacji dla danej organizacji.
W związku z powyższym celem niniejszej pracy było omówienie problematyki rachunkowości organizacji pozarządowych.
Praca składa się z trzech rozdziałów.
W rozdziale pierwszym wskazano role organizacji pozarządowych w działalności pożytku publicznego. Na wstępie tego rozdziału ukazano historię i rozwój organizacji pozarządowych. Przedstawiono rolę i zadania społeczne organizacji pozarządowych. Następnie ukazano regulacje prawne organizacji pożytku publicznego i zasady tworzenia organizacji pozarządowych. Pod koniec rozdziału pierwszego omówiono organizacje pozarządowe działające w Polsce.
W rozdziale drugim poruszono problematykę polityki rachunkowości w organizacjach pozarządowych. Rozważania rozpoczęto od omówienia generalnych zasad finansowania organizacji pozarządowych. Następnie wskazano zasady rachunkowości a politykę rachunkowości. Omówiono także Zakładowy Plan Kont w organizacjach pozarządowych oraz przedstawiono dokumentowanie operacji gospodarczych.
W rozdziale trzecim przeprowadzono analizę sprawozdawczości organizacji pozarządowej – fundacji „WATOTO – Dzieci Afryki”. Na wstępie dokonano ogólnej charakterystyki badanego podmiotu. Następnie przeprowadzono analizę sprawozdawczości finansowej oraz sprawozdawczości merytorycznej. Pod koniec rozdziału zbadano przychody i koszty badanej fundacji.
Praca została napisana w oparciu o dostępną literaturę fachową, raporty i artykuły zamieszczone w prasie i w internecie oraz w oparciu o aktualne akty normatywne i prawne. Ponadto w pracy wykorzystano materiały wewnętrzne fundacji „WATOTO – Dzieci Afryki” pochodzące m.in. ze sprawozdań finansowych.