Wstęp 2
Rozdział I. Niepełnosprawność a nauczanie zintegrowane – istota i zasięg znaczeniowy pojęć 4
1.1. Koncepcja zdrowia, choroby i niepełnosprawności 4
1.2. Klasyfikacja funkcjonowania i niepełnosprawności. Standardy międzynarodowe 9
1.3. Strategia społeczna państw Unii Europejskiej w odniesieniu do niepełnosprawności dziecka (wybrane kwestie) 16
1.4. Przestrzeń życiowa dziecka w kontekście jego niepełnosprawności 20
1.5. Nauczanie integracyjne – ujęcie teoretyczne 26
Rozdział II. Metodologia badań własnych 28
2.1. Przedmiot i cel badań 28
2.2. Problemy i hipotezy badawcze 30
2.3. Metody, techniki, narzędzia badawcze 37
2.4. Organizacja, przebieg i teren badań 42
Rozdział III. Wychowanie i nauczanie integracyjne dzieci niepełnosprawnych w świetle wyników badań własnych 44
3.1. Wyniki badań własnych 44
3.2. Postulaty do wyników badań własnych 50
3.3. Podsumowanie i wnioski 58
Zakończenie 64
Bibliografia 66
Spis tabel 68
Wstęp
Problemy dzieci niepełnosprawnych i jej dążenia w kierunku normalnego życia często napotykają wiele barier natury: komunikacyjnej, architektonicznej, zdrowotnej, psychologicznej, edukacyjnej, informacyjnej.
Przez większą część XX wieku niepełnosprawność była utożsamiana z „wadą” ciała lub umysłu. Kategoria niepełnosprawności obejmowała ludzi „kalekich”, „przykutych” do wózków inwalidzkich, „ofiary” takich chorób jak porażenie mózgowe, ludzi niesłyszących lub niewidomych, „chorych” lub „upośledzonych umysłowo”. Upośledzenie czy też nieprawidłowość budowy lub funkcji ciała w sposób oczywisty powoduje uzależnienie od rodziny, przyjaciół i usług opiekuńczych; wielu upośledzonych odseparowanych jest w wyspecjalizowanych zakładach. Krótko mówiąc, pojęcie niepełnosprawności sprowadza się do „tragedii osobistej” oraz problemu społecznego, określając ją jako ciężar dla reszty społeczeństwa. Odejście od dominującego w tradycji poglądu na upośledzenie i niepełnosprawność jako „tragedię osobistą” następowało powoli. Socjopolityczne badania nad niepełnosprawnością zawdzięczają więc swój rozwój w większym stopniu pionierskim studiom niepełnosprawnych aktywistów i narastającemu upolitycznieniu problemów osób niepełnosprawnych na całym świecie. Nowa, inspirująca literatura z zakresu studiów nad niepełnosprawnością tworzy teraz alternatywne wobec obowiązującego jednostkowego wzorca perspektywy badawcze. Jej przedmiotem jest krytyka zarówno tradycyjnych reakcji polityki na niepełnosprawność, jak i wywodzących się z głównego nurtu sposobów zapewnienia opieki osobom niepełnosprawnym. Nowa literatura podkreśla także różnorodne formy i charakter niepełnosprawności w zależności od kontekstu społecznego, kulturowego, ekonomicznego i politycznego. Jednocześnie powstawanie prac na temat niepełnosprawności jako formy społecznej dyskryminacji osób niepełnosprawnych wywołało nowe postulaty w działaniach politycznych.
Celem pracy jest uzyskanie informacji o wychowaniu i nauczaniu integracyjnym dzieci niepełnosprawnych.
Praca składa się z trzech rozdziałów.
W pierwszym rozdziale opisana jest niepełnosprawność a nauczanie zintegrowane – istota i zasięg znaczeniowy pojęć, a więc: koncepcja zdrowia, choroby i niepełnosprawności, klasyfikacja funkcjonowania i niepełnosprawności. Standardy międzynarodowe, strategia społeczna państw Unii Europejskiej w odniesieniu do niepełnosprawności dziecka (wybrane kwestie), przestrzeń życiowa dziecka w kontekście jego niepełnosprawności oraz nauczanie integracyjne – ujęcie teoretyczne.
W drugim rozdziale zaprezentowana jest metodologia badań własnych, a więc: przedmiot i cel badań, problemy i hipotezy badawcze, metody, techniki, narzędzia badawcze oraz organizacja, przebieg i teren badań.
W trzecim rozdziale przedstawione są wyniki badań własnych w zakresie wychowania i nauczania integracyjnego dzieci niepełnosprawnych, postulaty do wyników badań własnych oraz podsumowanie i wnioski.
Usytuowanie niepełnosprawnych po „gorszej” stronie podziału społecznego wiąże się z przesunięciem ich z publicznej do prywatnej sfery życia. Doświadczenie społecznej dyskryminacji osób niepełnosprawnych wyznaczają: niekorzystna sytuacja materialna, bezsilność i poniżające stereotypy kulturowe. Marginalizacja osób niepełnosprawnych przybrała na sile wraz z rozwojem kapitalizmu przemysłowego, który w nowy sposób zaczął „kolonizować” życie niepełnosprawnych. Nawet w przypadkach, kiedy uznawano, że niepełnosprawni mają swoje potrzeby, prowadziło to do medykalizacji i kontroli ich życia przez instytucje charytatywne i specjalistów, którzy wpajali im poczucie zależności od innych i pogłębiali tym samym ich frustrację, gdy próbowali podjąć samodzielne życie.
A więc, ludzie upośledzeni byli izolowani, więzieni, obserwowani, opisywani, operowani, instruowani, osadzani, sterowani, leczeni, instytucjonalizowani i kontrolowani w stopniu prawdopodobnie nieporównywalnym z tym, w jakim doświadczane były inne mniejszości. Próby znalezienia związków między zmieniającymi się formami opresji społecznej osób niepełnosprawnych a głębokimi zmianami w systemie produkcji i w relacjach władzy nie przyniosły jeszcze rezultatów. Wpływ tych zmian jest niepewny, lecz prawdopodobnie rozkładał się nierównomiernie.