Wstęp 3

Rozdział I. Analiza literatury przedmiotu 5
1. Wyjaśnienia terminologiczne 5
2. Charakterystyka rozwoju psychofizycznego dzieci w wiekuwczesnoszkolnym 13
3. Proces nauczania i wychowania w klasach początkowych 22
4. Media elektroniczne a wyniki nauczania i wychowania 30

Rozdział II. Metodologia badań własnych 35
1. Problematyka badań 35
2. Zmienne i wskaźniki 35
3. Metody i narzędzia badawcze 36
4. Miejsce i czas badań 39
5. Charakterystyka badanych grup 44
6. Organizacja i przebieg badań 45
7. Charakterystyka gromadzonych badań 46

Rozdział III. Analiza wyników badań własnych 48
1. Stan kontaktu dzieci z mediami elektronicznymi 48
2. Rodzaj treści wykorzystywanych przez uczniów klas 1-3 z mediów 50
3. Wykorzystywanie mediów elektronicznych przez uczniów 68
4. Związki między korzystaniem z mediów elektronicznych a wynikami nauczania uczniów 69
5. Związki między korzystaniem z mediów elektronicznych a wynikami wychowania w zakresie wychowania społeczno – moralnego, w zakresie wychowania estetycznego oraz w zakresie wychowania zdrowotnego 72
6. Stan współdziałania nauczycieli i rodziców w zakresie przygotowania uczniów do korzystania z mediów elektronicznych 74
7. Możliwości efektywniejszego wykorzystania mediów elektronicznych w procesie nauczania i wychowania uczniów w klasach 1-3. 76

Rozdział IV. Uogólnienia i wnioski z badań 78

Bibliografia 87
Aneks 1 91
Aneks 2 93
Aneks 3 96
Aneks 4 98
Aneks 5 102
Streszczenie pracy 106

Wstęp

Komputery „opanowały świat”. Są na poczcie, w banku, w sklepie, u lekarza, w bibliotece. W swej ekspansji dotarły także do szkół, a informatyka stała się jednym z obowiązkowych przedmiotów na wszystkich szczeblach edukacji. Rok 1999 zapoczątkował nowy etap w rozwoju polskiego szkolnictwa, rozpoczęła się bowiem długo oczekiwana reforma edukacji, która jest przede wszystkim przebudową struktury systemu szkolnego podporządkowaną celom programowym. W zakres treści programowych weszła charakterystyka komunikatów medialnych, w tym również multimedialnych. Uczeń odtąd ma samodzielnie poszukiwać informacji we wszystkich dostępnych źródłach, wśród których nie sposób pominąć tych poza książkowych, jakimi są komputerowe programy multimedialne oraz multimedialne encyklopedie, słowniki czy wreszcie Internet. Właśnie w samodzielnym zdobywaniu potrzebnej wiedzy należy dostrzegać podstawową rolę komputerowych środków multimedialnych. Właśnie to powinien dostrzegać współczesny nauczyciel.

Celem niniejszej pracy jest uzyskanie informacji o tym, jaki jest stopień wykorzystania komputera i Internetu przez uczniów z klas 1-3.

Media elektroniczne wspomagające sam proces dydaktyczny, wzbogacają i uatrakcyjniają dotychczas stosowane metody nauczania. Istotnego znaczenia nabiera zwłaszcza wyrabianie umiejętności samodzielnego uczenia się, na co w dziedzinie stosowania komputerów będzie zdany dzisiejszy uczeń, chcący stosować nowoczesne metody w późniejszym życiu i w pracy zawodowej. Media elektroniczne spełniają w procesie kształcenia trzy zasadnicze funkcje, takie jak funkcja poznawczo –kształcąca, emocjonalno – motywacyjna oraz działaniowo – interakcyjna. Funkcja poznawczo-kształcąca ze swym całym bogactwem różnorodnych informacji przekazywanych w języku obrazów, słów, dźwięków i działań rozszerza pole poznawcze uczących się poprzez udostępnianie im niemalże całej rozległej rzeczywistości, rozwijając jednocześnie ich procesy percepcyjne, intelektualne i wykonawcze. Dzięki nim uczniowie spostrzegają współczesne obiekty, procesy i zjawiska w sposób możliwie wierny, w ich autentycznym otoczeniu, w ruchu, w kolorze, a więc z uwzględnieniem wszelkich właściwości poznawanej rzeczywistości, a także obiekty, rzeczy, procesy, zjawiska odległe w czasie i przestrzeni.

Dzięki funkcji emocjonalno-motywacyjnej człowiek najpełniej poznaje świat, kiedy w ów proces zaangażowana jest cała jego osobowość – wszystkie procesy psychiczne, a więc nie tylko sfera intelektualna, ale i emocjonalno-motywacyjna. Multimedia posiadają siłę angażowania całej jednostki, a więc również sfery emocjonalno-motywacyjnej człowieka, wywołują one bowiem nie tylko określone przeżycia intelektualne, ale również wzruszenia, przeżycia emocjonalno-ekspresyjne, przez co z kolei rozbudzają zaangażowanie, zaciekawienie materiałem nauczania. Dzieje się tak między innymi dlatego, że multimedia mają wiele wspólnego ze sztuką, posiadają bowiem określoną dramaturgię, oddziałują na ludzi całym zespołem środków wyrazowych: pięknem obrazu i słowem, harmonijną kompozycją, bogactwem różnorodnych efektów akustycznych i muzycznych. Między emocjami a motywacją istnieje ścisły związek. Media oddziałując na sferę emocjonalną człowieka, uruchamiają tym samym u niego określone procesy motywacyjne.

Współczesne media stosowane w procesie kształcenia są nie tylko źródłem niesamowitego bogactwa informacji i oddziaływania na wszystkie sfery osobowości człowieka, ale również umożliwiają działania motoryczne i komunikowanie się. Owa działaniowa funkcja mediów jest szczególnie ważna w procesie kształcenia umiejętności i sprawności manualnych. Funkcja, która jest szczególnie ważna w procesie nauczania-uczenia się oraz stanowi główną cechę komputera i tworzonych na jego bazie multimediów to interakcyjność. Funkcja ta polega na tym, że media interakcyjne nie tylko przekazują informacje, ale również umożliwiają wzajemne komunikowanie się, wymianę informacji, prowadzenie dialogu, co dotychczas było atrybutem jedynie ludzi, choć na ogół słabo wykorzystywanym w procesie kształcenia. To właśnie dzięki interakcyjności media stają się alternatywnym nauczycielem, gdyż mogą organizować wszystkie niezbędne ogniwa procesu uczenia się: począwszy od postawienia zadania poznawczego a skończywszy na sprawdzeniu osiągnięć uczących się.