Wstęp 2

Rozdział 1. Przemoc w rodzinie w literaturze pedagogicznej i psychologicznej 4
1.1. Pojęcie przemocy i agresji 4
1.2. Rodzaje przemocy 11
1.3. Uwarunkowania agresji i przemocy 15
1.4. Rodzina jako środowisko oddziałujące na wychowanie i rozwój psychiczny dzieci 22
1.5. Czynniki ryzyka związane z przemocą w rodzinie 24

Rozdział 2. Metodologia badań własnych 27
2.1. Przedmiot i cel badań 27
2.2. Problemy i hipotezy badawcze 29
2.3. Zmienne zależne i niezależne 36
2.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze 39
2.4. Teren i organizacja badań 43
2.5. Charakterystyka próby badawczej 44

Rozdział 3. Analiza wyników badań własnych 48
3.1. Objawy przemocy 48
3.2. Miejsca przejawów przemocy 53
3.3. Główni agresorzy 56
3.4. „Osoby zaufane” 59
3.5. Wnioski z badań 64

Zakończenie 69
Bibliografia 71
Spis wykresów 74
Spis tabel 75
Aneks 76

Wstęp

Nie jesteśmy bezradni wobec przemocy. W ostatnim dziesięcioleciu powstały w Polsce tysiące instytucji pomocy rodzinom, w których występuje przemoc. Zatrudniają one ludzi zaangażowanych w przeciw­działanie przemocy domowej. Oczywiście trudno jest podać dokładne recepty na rozwiązanie problemu przemocy w rodzinie. Warto również zauważyć, że przemoc w rodzinie jest specyficznym obszarem pracy socjalnej. Pracownik musi liczyć się z działaniem w sytuacji ogromnego napięcia emocjonalnego, często bezpośredniego zagrożenia fizycznego, z tym, że spotka się z osobami niekomunikatywnymi, z możliwością iden­tyfikacji własnych problemów z problemami klientów, a wreszcie z wycofaniem się ze współpracy osób, którym oferowana jest pomoc, niezależnie od poniesionego wysiłku, czy z zespołem wypalania się zawodowego.

Celem pracy jest zaprezentowanie zagadnienia przemocy wobec dziecka w rodzinie.

Praca składa się ze wstępu, trzech rozdziałów oraz zakończenia.

W pierwszym rozdziale przedstawiona jest przemoc w rodzinie w literaturze pedagogicznej i psychologicznej, a więc: pojęcie przemocy i agresji, rodzaje przemocy, uwarunkowania agresji i przemocy, rodzina jako środowisko oddziałujące na wychowanie i rozwój psychiczny dzieci oraz źródła przemocy w rodzinie.

W drugim rozdziale opisana jest metodologia badań własnych, a więc: przedmiot i cel badań, problemy i hipotezy badawcze, zmienne zależne i niezależne, metody, techniki i narzędzia badawcze, teren i organizacja badań oraz charakterystyka próby badawczej.

W trzecim rozdziale dokonana jest analiza wyników badań własnych, a więc: objawy przemocy, miejsca przejawów przemocy, główni agresorzy, „osoby zaufane” oraz  wnioski z badań.

Praca została napisana w oparciu o dostępną literaturę przedmiotu, czasopisma oraz badania własne.

Doniesienia o przemocy docierają do nas kilkakrotnie w ciągu dnia. Mass media informują o kolejnych zamachach, pobiciach, rozbojach, prze­mocy na ulicy, w szkole i w domu. Z czasem tak naprawdę zaczynamy zwracać już tylko uwagę na doniesienia sensacyjne, bulwersujące społeczną opinię. Patrząc z tej strony na przemoc w rodzinie, widzimy tylko sytuacje związane z domową awanturą – dolegliwą dla sąsiadów, czy absorbowa­nie uwagi urzędników w instytucjach zobowiązanych do pomocy ofiarom. Zastanawiamy się dlaczego ofiary dalej pozostają przy sprawcach i czę­sto ich zachowania tłumaczymy sobie wygodnymi stereotypami. W literaturze wielu dyscyplin naukowych, w których polach badaw­czych znajduje się problematyka przemocy, podejmuje się próby zdefinio­wania tego zjawiska, starając się oddzielić akt przemocy od aktu agresji, zakładając, że celem agresji jest zaszkodzenie ofierze, natomiast przemoc to wywarcie na nią wpływu. Definicje dotyczące przemocy w rodzinie często formułowane są dla potrzeb określonych badań, stąd różnorodność propozycji. Czasami termin przemoc i agresja w języku codziennym używane są zamiennie, co wpro­wadza dodatkowe zamieszanie, związane z ich zastosowaniem znaczenio­wym.

Jeżeli człowiek został pobity, odizolowany od świata, pozbawiony kontaktu z osobami, które kocha, wyrzucony z domu, zmuszony do działania w sposób ewidentnie sprzeczny z jego zwyczajami, wówczas ocena tego zjawiska nie budzi większych trudności. Bez­sprzecznie mamy tu do czynienia z ofiarą przemocy. Jeżeli jeszcze skutki takich działań zostawiają trwały ślad w postaci sińców, obrzę­ków, złamań, trwałych ubytków zdrowia, utraty pracy, rozpadu rodziny, to jest szansa, że w zaistnienie przemocy uwierzą inni i pomogą w wyrównaniu poniesionych strat. Ale jak zdiagnozować sytuację dziecka, któremu nie wolno swobod­nie pobiegać, bo może zachorować, sytuację kobiety, która nie może przyjąć w domu najbliższej rodziny, bo mąż nie ożenił się z rodziną, sytuację mężczyzny, któremu nie pozwala się zbliżyć do własnego dziecka, bo żona chce zapomnieć o swojej życiowej pomyłce? Jakże trudno jest ocenić tysiące sposobów udręczenia człowieka, które niszczą życie i zdrowie niezauważalnie, ale z nieubłaganą konsekwen­cją. Wszystkie te sytuacje mają jedną wspólną cechę: są destruktywne, a mimo to łatwo mogą występować jako normalne lub wręcz społecznie pożądane. Problem zdefiniowania zjawiska przemocy polega właśnie na tym, że jeżeli definicja stara się objąć swoim zasięgiem wszystkie przejawy przemocy, staje się zbyt ogólna, aby mogła być przydatna w praktyce, jeżeli natomiast stara się być precyzyjna, obejmuje tylko przypadki najbardziej skrajne.