Wstęp 2
Rozdział I. Rys historyczny rodziny 4
1.1. Rodzina- zakres pojęciowy 4
1.1. Rodzina jako środowisko wychowawcze 21
1.3. Struktura rodziny 26
1.4. Funkcje rodziny 29
1.5. Znaczenie atmosfery domu rodzinnego dla rozwoju dziecka 34
1.6. Charakterystyka i typologia postaw rodzicielskich 35
1.7. Pozycja dziecka w rodzinie a jego rozwój społeczny 42
1.8. Charakterystyka rozwoju społecznego dziecka w wieku przedszkolnym 44
Rozdział II. Metodologia badań własnych 53
2.1. Problem badań i hipotezy badawcze 53
2.2. Zmienne i ich wskaźniki 54
2.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze 56
2.4. Teren i organizacja badań 60
Rozdział III. Analiza badań własnych 62
3.1. Wyniki ankiety 62
3.2. Wyniki testu rozwoju społecznego 78
3.3. Wyniki obserwacji 84
Podsumowanie i wnioski dla praktyki pedagogicznej 87
Bibliografia 92
Spis tabel 95
Spis rysunków 96
Spis wykresów 97
Aneks 99
Załącznik 1 99
Załącznik 2 104
Załącznik 3 114
Wstęp
Okres trwający od 6.-7. do 10.-12. roku życia, jest ostatnim etapem dzieciństwa w rozwoju człowieka, dlatego bywa nazywany dzieciństwem późnym lub dojrzałym. Choć etap ten wyraźnie przynależy do dzieciństwa, z pewnej perspektywy można go także ujmować jako pierwszy krok w świecie dorosłych. Nie tak dramatyczne w przebiegu, jak w przypadku dorastania, wejście w wiek szkolny wiąże się przecież z „opuszczeniem” przez dziecko domu rodzinnego, większym uniezależnieniem się od rodziców, znacznie większą samodzielnością i dominacją aktywności odmiennej od beztroskich zabaw przedszkolaków, którą jest nauka.
Dziecko podejmuje najważniejszą dla tego wieku, zupełnie nową dla siebie rolę ucznia. Rozpoczęcie szkolnej edukacji stanowi znaczącą zmianę w życiu nawet dla dzieci, które przez kilka wcześniejszych lat uczęszczały do przedszkola. Różne działania, które dziecko wcześniej podejmowało, na przykład zabawa w szkołę, czy umiejętności, które rozwijało, jak rysowanie, lepienie z plasteliny, wycinanie i wiele innych, przygotowywały je do debiutu w roli ucznia i dalszego efektywnego jej wypełniania. Jednak ciągle jest to rola zupełnie nowa, wiążąca się z wymaganiami i oczekiwaniami, których wcześniej dziecko nie doświadczało.
Znaczenie faktu podjęcia nauki w szkole dla dziecka i jego rodziny najlepiej można dostrzec, gdy obserwujemy przejętych pierwszoklasistów udających się pierwszy raz do szkoły. Od tego, jak sobie poradzą z wymaganiami sytuacji szkolnej, zależy rozwój ich poczucia kompetencji. Zarówno zmiany w sferze poznawczej, emocjonalnej, moralnej, jak i umiejętność budowania satysfakcjonujących relacji ze znaczącymi dorosłymi, którymi są teraz nauczyciele, oraz z rówieśnikami dają szansę zakończenia tej fazy rozwoju z poczuciem bycia jednostką kompetentną, potrafiącą korzystać z ważnych narzędzi kulturowych, jakimi są: pisanie, czytanie, liczenie, a także funkcjonować w świecie społecznym w sposób dający poczucie satysfakcji i predysponujący jednostkę do odnoszenia życiowych sukcesów.
W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty wpływu domu rodzinnego na rozwój i pozycję społeczno – intelektualną dziecka sześcioletniego. Taki też był cel zasadniczy opracowania.
Opracowanie składa się z trzech rozdziałów:
Rozdział pierwszy to rys historyczny rodziny a w tym: rodzina- zakres pojęciowy, rodzina jako środowisko wychowawcze, struktura rodziny, funkcje rodziny, znaczenie atmosfery domu rodzinnego dla rozwoju dziecka, charakterystyka i typologia postaw rodzicielskich, pozycja dziecka w rodzinie a jego rozwój społeczny, charakterystyka rozwoju społecznego dziecka w wieku przedszkolnym.
Rozdział drugi to metodologia badań własnych, problem badań i hipotezy badawcze, zmienne i ich wskaźniki, metody, techniki i narzędzia badawcze oraz teren i organizacja badań.
Rozdział trzeci to analiza badań własnych. Tutaj skoncentrowano się na takich problemach jak: wyniki ankiety, wyniki testu rozwoju społecznego, wyniki obserwacji.
Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne i rozporządzenia oraz źródła ze stron WWW.