WSTĘP 4

1. ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH I ROLNICTWA 5
1.2.1.1. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna 16
1.2.1.2. Gospodarka odpadami stałymi. 16
1.2.1.3. Telefonizacja. 17
1.2.1.4. Źródła energii. 17
1.2.1.5. Drogi lokalne. 17
1.2.2.1. Działania na rzecz poprawy stanu oświaty na wsi. 18
1.2.2.2. Aktywizacja lokalnych środowisk będzie przejawiać się poprzez: 19
1.2.2.3. Działania na rzecz poprawy ochrony zdrowia ludności na obszarach wiejskich. 19
1.2.2.4. Reforma ubezpieczenia społecznego rolników. 19
1.3.1. Poprawa struktury obszarowej gospodarstw. 21
1.3.2. Wspieranie modernizacji gospodarstw rolnych – instrumenty. 21
1.3.3. Wzmocnienie roli rolników na rynku produktów rolnych 23
1.3.3.1. Wspieranie grup producentów rolnych oraz usług doradczych, finansowych i zarządczych na rzecz rolników. 23
1.3.3.2. Odbudowa i rozwój spółdzielczości rolniczej. 23
1.3.3.3. Wspieranie infrastruktury rynku rolnego. 24
1.3.3.4. Wspieranie systemów zbierania, przetwarzania i rozpowszechniania informacji rynkowej. 24
1.3.3.5. Wspieranie organizacji zajmujących się promocją produktów rolno-spożywczych. 25
1.3.4. Wdrażanie postępu biologicznego. 25
1.4.1. Wspieranie inwestycji służących ochronie środowiska 27
Działania na rzecz poprawy jakości wód. 27
Działania na rzecz ochrony zasobów glebowych. 28
Działania na rzecz małej retencji wodnej. 28
Działania na rzecz zachowania walorów krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego wsi. 28
1.4.2. Dotacje celowe dla rolników stosujących metody produkcji rolniczej służące ochronie środowiska. 28
1.4.3. Dotacje dla rolników zalesiających grunty rolne. 29
1.4.4. Dofinansowanie działalności szkoleniowej i pokazowej. 30
1.4.5. Ochrona i promocja twórczości ludowej – sztuki i rękodzieła ludowego oraz folkloru i obrzędów kultywowanych w danym regionie kraju. 30

2. PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ NA TERENACH WIEJSKICH 35
2.1. Wieloźródłowość dochodów ludności wsi 36
2.2. Wykształcenie ludności wiejskiej 40
2.3. Rynek pracy 43
2.4. Nieformalna aktywność ekonomiczna 48
2.5. Świadczenie usług przez wiejskie gospodarstwo domowe 53
2.6. Konieczność zróżnicowania dochodów na wsi 58

3. NAJWAŻNIEJSZE CZYNNIKI ROZWOJU LOKALNEGO 44
3.1. Aktywność społeczna  44
3.2. Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich  45
3.3. Wzrost eksportu żywności szansą rozwoju rolnictwa  50
3.4. Źródło finansowania działalności pozarolniczej   52
3.5. Motywacje i przykłady przedsięwzięć pozarolniczych  55

4. WSPARCIE ROZWOJU WSI I RESTRUKTURYZACJA ROLNICTWA 62
4.1. Środki przedakcesyjne – Program SAPARD 63
4.2. Plan rozwoju obszarów wiejskich 71
4.2.1. Instrumenty towarzyszące Wspólnej Polityki Rolnej 72
4.2.2. Instrumenty zapisane w Traktacie Akcesyjnym 78
4.3. Sektorowy Program Operacyjny – „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” 71

PODSUMOWANIE I WNIOSKI 78
LITERATURA 92
SPIS RYSUNKÓW I TABLIC 95