WSTĘP 2

ROZDZIAŁ I ISTOTA I ZNACZENIE RODZINY 4
1.1. Geneza i pojęcie rodziny 4
1.2. Znaczenie środowiska wychowawczego 13
1.2.1. Wpływ środowiska wychowawczego na kształtowanie osobowości 13
1.2.2. Rodzina jako naturalne środowisko wychowawcze 16
1.3. Patologia w rodzinie 22

ROZDZIAŁ II NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE I JEGO DETERMINANTY 26
2.1. Pojęcie niedostosowania społecznego w literaturze 26
2.2. Charakterystyka i rozmiar zjawiska niedostosowania społecznego 37
2.3. Rodzaje niedostosowania społecznego i jego przyczyny 39
2.4. Środowiskowe determinanty niedostosowania społecznego 40
2.4.1. Rodzina 42
2.4.2. Środowisko szkolne 44
2.4.3. Grupy rówieśnicze 46

ROZDZIAŁ III ŚRODOWISKO RODZINNE W ŚWIETLE NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO 49
3.1. Znaczenie rodziny w rozwoju społecznym 49
3.2. Rola środowiska rodzinnego w powstawaniu zaburzeń 52
3.3. Dysfunkcjonalność rodziny i jej przyczyny 57
3.4. Miejsce rodziny w profilaktyce niedostosowania społecznego dzieci 62

ZAKOŃCZENIE 68

BIBLIOGRAFIA 70

SPIS TABEL 74

WSTĘP

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka głosi, że „rodzina jest naturalną i fundamentalną jednostką społeczeństwa i podlega ochronie ze strony społeczeństwa i państwa”. W tym ujęciu rodzina, jako nieformalna, a zarazem zinstytucjonalizowana mała grupa społeczna, staje się elementem skomplikowanego systemu wzajemnych powiązań i uwarunkowań zachodzących między społeczeństwem globalnym jego makrostrukturami i układem mikrostrukturalnym. Najczęściej mówi się jednak, że rodzina posiada wszystkie podstawowe cechy grupy społecznej, zaś charakteryzują ją bezpośrednio międzyludzkie kontakty społeczne, bliskie stosunki międzyosobnicze i intymnie nasycone emocjami interakcje między jej członkami. Oznacza to, że występuje w niej silne poczucie wspólnoty i solidarności wyrażające się zachowaniami i postawami – i tak, członkowie tej grupy używają raczej słowa my niż ja, są wobec siebie lojalni, nastawieni przyjaźnie, podejmują prace dla wspólnego celu, są gotowi ponieść odpowiedzialność za wspólne działanie, bronią grupę przed krytyką czy atakiem z zewnątrz, przejawiają ofiarność na rzecz grupy często narażając się na frustrację czy nawet na cierpienia.

Nie zawsze jednak w rodzinie jako podstawowej i zarazem zinstytucjonalizowanej grupie społecznej procesy socjalizacji dzieci, poprawnego ich wychowania przebiegają prawidłowo. Co więcej – jako podstawowa grupa społeczna – to właśnie rodzina jest najbardziej odpowiedzialna za owych procesów przebieg.

Właśnie o niedostosowaniu społecznym (a więc o nieprawidłowych procesach wynikających z socjalizacji) traktuje niniejsza praca. Taki też był jej cel: próba odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu na niedostosowanie dziecka wpływa rodzina. Rzecz jasna hipotezą w opracowaniu było założenie, że wpływ ów (rodziny) jest wprost nieoceniony.

Postawiono w związku z owym założeniem następujące problemy szczegółowe:
– Jakie syndromy przejawia rodzina patologiczna?
– Jakie są generalne determinanty niedostosowania społecznego?
I wreszcie:
– Jakie jest znaczenie rodziny w rozwoju społecznym?
– Jak jest rola środowiska rodzinnego w powstawaniu zaburzeń?
– Na czym polega dysfunkcjonalność rodziny i jakie są jej przyczyny?
Ostatecznie:
– Jakie jest miejsce rodziny w profilaktyce niedostosowania społecznego dzieci?

Całość opracowania składa się z trzech rozdziałów:

W rozdziale pierwszym zaprezentowano genezę i pojęcie rodziny, znaczenie środowiska wychowawczego oraz istotę patologii rodzinnych.

Rozdział drugi traktuje o niedostosowaniu społecznym i jego determinantach. Wskazuje na pojęcie niedostosowania i jego koncepcje w literaturze, charakteryzuje rozmiar zjawiska niedostosowania, określa rodzaje niedostosowania oraz jego środowiskowe determinanty.

W rozdziale trzecim ukazano środowisko rodzinne w świetle niedostosowania społecznego. W rozdziale tym odpowiedziano na kluczowe problemy szczegółowe niniejszego opracowania (patrz wyżej).

Praca powstałą w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe oraz materiały dostępne na stronach WWW.