Wstęp 2
Rozdział I. Rozwój psychofizyczny dziecka 6-letniego 4
1.1. Wyjaśnienia terminologiczne 4
1.2. Charakterystyka rozwoju psychicznego 7
1.3. Charakterystyka rozwoju fizycznego 8
1.4. Aktywność dziecka sposobem poznawania świata 10
1.5. Uczenie się przez badanie 19
Rozdział II. Metodologia badan własnych 22
2.1. Cele, przedmiot, problematyka badań 22
2.2. Hipotezy, zmienne i wskaźniki 34
2.3. Wybór metod, technik i narzędzi 35
2.4. Charakterystyka badanej grupy 36
2.5. Organizacja i przebieg badań 38
Rozdział. III. Uczenie się dzieci przez doświadczanie 40
3.1. Przebieg procesu uczenia się dzieci przez doświadczanie w grupie dzieci 6- letnich 40
3.2. Efektywność uczenia się przez doświadczanie w badanej grupie i postulaty dla praktyki pedagogicznej 58
Zakończenie 63
Bibliografia 65
Spis rysunków 67
Wstęp
Pogląd, że uczniowie powinni uczyć się poprzez działanie, praktykę, zastosowanie i czeladnictwo towarzyszył nam od stuleci. Już Sokrates używał pytań i stawiał problemy swoim uczniom, by pobudzić ich do analizowania i myślenia. W tym celu J. J. Rousseau zalecał użycie-eksperymentu bezpośredniego. We wczesnych latach XX wieku pojawiły się zarówno w Europie, jak i Ameryce liczne próby reform edukacyjnych, co zaowocowało powstaniem wielu nowoczesnych koncepcji pedagogicznych zwanych „szkołą aktywną”. Warto wymienić chociażby koncepcje: J. Deweya, który zaproponował reformy skierowane na uczniów i zalecał uczenie się poprzez doświadczanie, E. Claparede’a, M. Montessorii, E. Key, C. Freineta czy G. Kerschensteinera. Na początku lat 60. J. Bruner proklamował uczenie się poprzez poszukiwanie i odkrywanie oraz badanie problemów rzeczywistych.
W ostatnim dziesięcioleciu obserwuje się gwałtowny nawrót do idei aktywnej szkoły, co ma swe odbicie w wielu realizowanych i dopiero zapoczątkowywanych reformach szkolnych, zwłaszcza w zakresie organizowania procesu kształcenia po to, by wykreować nowoczesne społeczeństwo złożone z ludzi myślących i radzących sobie z problemami współczesnego, dynamicznie zmieniającego się świata. Ten współczesny trend często określany jest mianem konstruktywizmu.
Wykorzystuje on nowoczesne badania z zakresu psychologii i neurobiologii. W swych założeniach podkreśla, że uczenie się jest ciągłym procesem konstruowania, interpretowania i modyfikowania osobistych reprezentacji rzeczywistości. Reprezentacje te tworzy człowiek w wyniku nieustannej interakcji z otoczeniem. Uczenie się zachodzi w kontekście społecznym, a wzrost pojęciowy jest wynikiem współdzielenia perspektyw i jednoczesnego modyfikowania wewnętrznych reprezentacji pod jego wpływem. Zatem człowiek uczy się za sprawą nieustannej relacji z otoczeniem i aktywnie buduje własną wiedzę, jednocześnie w procesie jej konstruowania korzysta z wiedzy już posiadanej.
Własna aktywność jednostki powszechnie uznawana jest za niezbędny, a bardzo często za wystarczający wyznacznik jej rozwoju. Nie każda jednak aktywność prowadzi wprost do rozwoju jednostki, ale tylko taka, jaka wypływa z jej wewnętrznej motywacji, jest wielostronna i zróżnicowana, zinterioryzowana oraz powoduje zmiany rozwojowe. Zmiany rozwojowe zaś każdego człowieka zachodzą pod wpływem samego dojrzewania jednostki i czynników społecznych oraz uczenia się i własnej aktywności (co autorka określa mianem przyczyn rozwoju). Jeśli przyjąć koncepcję, że nauczanie jest tworzeniem warunków do uczenia się, a więc wspomaganiem rozwoju, to własna aktywność jednostki jest jedyną determinantą jej rozwoju.
Badania zaprezentowane w niniejszej pracy odbyły się w małych grupach, według ściśle określonych zasad, z konkretnymi pomocami i obejmują różnorodne elementy. Doświadczenia uczą dzieci, jak zorganizować zabawę, jak zrealizować zadanie zgodnie z własnym rytmem, w sposób uporządkowany i zdyscyplinowany. Rozwijają u dzieci samodzielność, zmysł inicjatywy, a jednocześnie ułatwiają wzajemne kontakty i komunikowanie.
Celem niniejszej pracy jest ukazanie zasad funkcjonowania oraz efektywności uczenia się przez doświadczanie.
Praca składa się z trzech rozdziałów:
Rozdział pierwszy zawiera aspekty dotyczące rozwoju psychofizycznego dziecka 6-letniego.
W rozdziale drugim przestawiona została metodologia badań własnych.
Rozdział trzeci ukazuje uczenie się dzieci przez doświadczanie w świetle wyników badań własny.