Wstęp 3
Rozdział I. Istota rachunkowości zarządczej 5
1.1. Pojęcie i znaczenie rachunkowości 5
1.2. Ewolucja rachunkowości zarządczej 9
1.3. Rachunkowość zarządcza jako system informacyjny zarządzania 12
1.4. Rachunkowość zarządcza a rachunkowość finansowa 15
1.5. Rachunkowość zarządcza a rachunek kosztów 19
1.6. Zasady prawidłowej rachunkowości 23
Rozdział II. Controlling jako instrument zarządzania 28
2.1. Pojęcie controllingu 28
2.2. Zasady controllingu 33
2.3. Rodzaje controllingu 36
2.4. Zarządzanie a controlling 41
Rozdział III. Organizacja controllingu finansowego w przedsiębiorstwie VATTENFALL 47
3.1. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa 47
3.2. Stosowane zasady rachunkowości w przedsiębiorstwie 49
3.3. Istota i zakres controllingu finansowego w przedsiębiorstwie 51
3.4. Controlling a audyt 56
3.5. Centra odpowiedzialności w controllingu finansowym 59
3.6. Korzyści i bariery w funkcjonowaniu controllingu 64
Rozdział IV. Wybrane instrumenty controllingu w zarządzaniu przedsiębiorstwem w praktyce 70
4.1. Rola sprawozdań i raportów 70
4.2. Analiza wskaźników finansowych 75
4.3. Budżetowanie 79
4.4. Rachunek kosztów 82
Zakończenie 90
Bibliografia 92
Spis rysunków 97
Spis tabel 98
Załączniki 99
Wstęp
Nadrzędnym celem każdego podmiotu gospodarczego jest przetrwanie i rozwój, jednak, aby przetrwać na rynku w okresie recesji i rozwijać się w sprzyjających warunkach rynkowych, przedsiębiorstwa muszą generować zyski. Nie jest to jedyny warunek realizacji tak postawionego celu. Istotna jest również stabilność finansowa oraz równowaga społeczna osiągana poprzez zapewnienie miejsc pracy i godziwych warunków pracy.
Dla realizacji tak postawionych celów krótko- i długookresowych przedsiębiorstwa wykorzystują controlling. Jako metoda sterowania i wspomagania procesu podejmowania decyzji pozwala on optymalizować skutki decyzji w różnych obszarach działalności przedsiębiorstwa. Coraz częściej w praktyce gospodarczej docenia się controlling dziedzinowy określany też controllingiem funkcyjnym. Poprzez koordynowanie planowania, kontroli i sterowania ułatwia on realizację funkcji przedsiębiorstwa, wspomaga zarządzanie w obszarze tych funkcji i integruje cele poszczególnych obszarów funkcjonalnych z nadrzędnymi celami przedsiębiorstwa. W pracy pokazany został zakres i organizacja controllingu finansowego w przedsiębiorstwie.
Celem niniejszej pracy było omówienie problematyki rachunkowości zarządczej i controllingu a także przedstawienie instrumentów rachunkowości zarządczej w controllingu finansowym.
Podstawowym założeniem badawczym jakie przyjęłam w swojej pracy, jest hipoteza, że: „controlling odgrywa kluczową rolę kontrolną w zarządzaniu, jest narzędziem wykorzystywanym coraz powszechniej do optymalizacji głównych zasobów każdej organizacji.
Do weryfikacji tezy badawczej konieczne jest moim zdaniem udzielenie odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
1. Czy istnieje funkcjonalna zależność miedzy controllingiem a zarządzaniem operacyjnym i strategicznym?
2. Czy stosowanie narzędzi controllingowych ogranicza skuteczność audytu w organizacji?
3. Jakie są podstawowe bariery we wdrożeniu i stosowaniu controllingu?
Praca składa się z czterech rozdziałów. Dwa pierwsze rozdziały stanowiły rozważania teoretyczne, natomiast rozdział trzeci i czwarty to empiryczna część niniejszej pracy.
W rozdziale pierwszym ukazano istotę rachunkowości zarządczej. Rozważania rozpoczęto od zdefiniowania pojęcia rachunkowości oraz przedstawienia jej znaczenia. Następnie zaprezentowano ewolucję rachunkowości zarządczej. W kolejnych częściach rozdziału omówiono kolejno problematykę: rachunkowości zarządczej jako systemu informacyjnego zarządzania, rachunkowości zarządczej a rachunkowości finansowej, oraz rachunkowości zarządczej rachunku kosztów. Pod koniec rozdziału pierwszego przedstawiono zasady prawidłowej rachunkowości.
W rozdziale drugim ukazano istotę controllingu jako instrumentu zarządzania. Na wstępie tego rozdziału zdefiniowano pojęcie controllingu. Następnie przedstawiono zasady oraz rodzaje controllingu. Pod koniec rozdziału drugiego omówiono problematykę zarządzania a controllingu.
W rozdziale trzecim ukazano organizację controllingu finansowego w przedsiębiorstwie elektroenergetycznym VATTENFALL S.A. Rozważania rozpoczęto od ogólnego scharakteryzowania badanego przedsiębiorstwa. Przedstawiono także stosowane zasady rachunkowości. Następnie przedstawiono istotę i zakres controllingu finansowego w przedsiębiorstwie, controlling a audyt oraz centra odpowiedzialności w controllingu finansowym. W ostatniej części rozdziału trzeciego przedstawiono korzyści i bariery w funkcjonowaniu controllingu.
W rozdziale czwartym przeprowadzono analizę wybranych instrumentów controllingu w zarządzaniu przedsiębiorstwem VATTENFALL. Na wstępie rozdziału omówiono rolę sprawozdań i raportów. Następnie ukazano istotę analizy wskaźników finansowych oraz omówiono problematykę budżetowania. Na koniec rozdziału omówiono istotę rachunku kosztów w badanej jednostce. Podstawowe metody badawcze z jakich korzystałam to: krytyczna analiza dostępnych źródeł wiedzy merytorycznej, a następnie weryfikacja praktyczna hipotezy badawczej na podstawie źródeł praktycznych, dotyczących funkcjonowania systemu controllingowego w badanej grupie kapitałowej.
Wszelkie rozważania, analizy i badania przeprowadzone w niniejszej pracy opierały się na o dostępną literaturę przedmiotu, artykuły prasowe oraz raporty zamieszczone w Internecie oraz aktualne akty prawne i normatywne.
Ponadto w pracy wykorzystano materiały wewnętrzne przedsiębiorstwa VATTENFALL S.A. pochodzące ze sprawozdań finansowych, raportów rocznych, strony internetowej, oraz informacji uzyskanych m.in. od pracownika działu controllingu VATTENFALL S.A.