WSTĘP 4

ROZDZIAŁ 1. ROZWÓJ RYNKU OPCYJNEGO W POLSCE 6
1.1. Rozwój instrumentów pochodnych w Polsce 6
1.2. Powstanie i rozwój rynku opcji na akcje 13
1.3. Opcje na akcje jako finansowe instrumenty pochodne 19

ROZDZIAŁ 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OPCJI NA AKCJE 25
2.1. Definicja opcji 25
2.2. Rodzaje opcji 30
2.3. Rodzaje pozycji w kontraktach opcyjnych 35

ROZDZIAŁ 3. CZYNNIKI DETERMINUJĄCE WARTOŚĆ OPCJI 46
3.1. Podstawowe czynniki determinujące wartość opcji 46
3.1.1. Wysokość stóp procentowych 47
3.1.2. Czas pozostający do wygaśnięcia opcji 47
3.1.3. Cena instrumentu bazowego (pierwotnego, podstawowego) 48
3.1.4. Cena wykonania 49
3.1.5. Zmienność ceny instrumentu bazowego (pierwotnego, podstawowego) 50
3.1.6. Dywidenda 51
3.2. Greckie współczynniki 52
3.3. Graniczne wartości opcji 57

ROZDZIAŁ 4. ZMIENNOŚĆ KLUCZOWYM ELEMENTEM W MODELACH WYCENY OPCJI 64
4.1. Zmienność w wycenie opcji 64
4.2. Dwumianowy model wyceny opcji 67
4.3. Model Blacka-Scholesa 71
4.4. Inne modele wyceny opcji 76
4.5. Zmienność jako kluczowy czynnik wpływający na rozwój rynku opcyjnego w Polsce 78

ZAKOŃCZENIE 85
BIBLIOGRAFIA 87
SPIS RYSUNKÓW 91
SPIS TABEL 92

WSTĘP

Jednym z instrumentów finansowych klasyfikowanych jako instrumenty pochodne jest opcja. Opcja na akcje, czyli instrument finansowy dający prawo do kupna albo sprzedaży akcji po ustalonej cenie w określonym czasie lub do ekwiwalentnego rozliczenia pieniężnego, ma już długą, kilkusetletnią historię. Rola opcji znacząco wzrosła od 1973 r., gdy pierwsze opcje na akcje stały się przedmiotem masowego obrotu na giełdach. Dynamiczny rozwój giełdowego handlu opcjami ma miejsce nie tylko w USA i w innych krajów anglosaskich, pełniących rolę prekursorów, ale i w Europie kontynentalnej.

Warto podkreślić, że opcje nie należą do najprostszych instrumentów finansowych, a ich skuteczne wykorzystanie wymaga wiedzy głębokiej, a zarazem nadającej się do praktycznego wykorzystania. Istotne w opcjach jest oszacowanie ich wartości, która zależy przede wszystkim od ceny instrumentu bazowego, na który jest wystawiany instrument pochodny.

Zazwyczaj wymienia się cześć czynników determinujących wartość opcji, jednak wśród nich kluczowym czynnikiem jest zmienność.

W związku z powyższą tezą celem niniejszej pracy było ukazanie problematyki opcji na akcje jako finansowego instrumentu pochodnego oraz analiza czynników determinujących ich wartość, ze szczególnym uwzględnieniem zmienności.

Praca składa się z czterech rozdziałów.

W rozdziale pierwszym ukazano rozwój rynku opcyjnego w Polsce. Na wstępie omówiono rozwój instrumentów pochodnych w Polsce. Następnie omówiono powstanie i rozwój rynku opcji na akcje oraz przedstawiono opcje na akcje jako finansowe instrumenty pochodne.

W rozdziale drugim dokonano ogólnej charakterystyki opcji na akcje. Rozważania rozpoczęto od zdefiniowania pojęcia opcji. Następnie przedstawiono rodzaje opcji oraz rodzaje pozycji w kontraktach opcyjnych.

W rozdziale trzecim przedstawiono podstawowe czynniki determinujące wartość opcji. Na wstępie zaprezentowano podstawowe czynniki determinujące wartość opcji takie jak: wysokość stóp procentowych, czas pozostający do wygaśnięcia opcji, cenę instrumentu bazowego, cenę wykonania, zmienność ceny instrumentu bazowego oraz dywidendę. Oprócz podstawowych czynników determinujących wartość opcji omówiono także greckie współczynniki. Pod koniec rozdziału przedstawiono graniczne wartości opcji.

W rozdziale czwartym omówiono zmienność jako kluczowego elementu w modelach wyceny opcji. Na wstępie rozdziału przedstawiono istotę zmienności historycznej i zmienności implikowanej w wycenie opcji. Następnie omówiono podstawowe modele wyceny opcji takie jak model drzewa dwumianowego oraz model Blacka-Scholesa. Przedstawiono także inne modele wyceny opcji. Na koniec dokonano analizy zmienności jako kluczowego czynnika wpływającego na rozwój rynku opcyjnego w Polsce na przykładzie indeksu WIG-20.

Praca została napisana w oparciu o dostępną literaturę fachową, raporty i artykuły zamieszczone w prasie i w internecie oraz w oparciu o aktualne akty normatywne i prawne. Ponadto w pracy wykorzystano materiały pochodzące z warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych.