Wstęp 2

Rodzina I. Rola i znaczenie rodziny w procesie wychowawczym 3
I.1. Pojęcie rodziny i jej funkcje 3
I.2. Rola i znaczenie ojca we współczesnym modelu rodziny 9
Rozdział II. Prawny i społeczny wizerunek ojca 19
II.1. Prawne aspekty ojcostwa 19
II.2. Społeczny wizerunek ojcostwa 30

Rozdział III. Rola ojca w rodzinie w kontekście historycznym 43
III.1. Bóg Ojciec jako źródło archetypu ojca – społeczeństwo patriarchalne czasów biblijnych 43
III.2. Ojcostwo czasów antyku – Grecja starożytna i Cesarstwo Rzymskie 44
III.3. Od średniowiecza do oświecenia – ewolucja w postrzeganiu roli ojca 55
III.4. Wiek XIX-XX – nowa rodzina 56

Rozdział IV. Metodologia badań własnych 63
IV.1. Cel i przedmiot badań 63
IV.2. Problemy badawcze i hipotezy robocze 74
IV.3. Metody, techniki i narzędzia badań 77
IV.4. Dobór grupy badawczej i organizacja oraz przebieg badań 78

Rozdział V. Ojcostwo – kryzys ugruntowanych wartości czy historyczna zmiana wizerunku – analiza zebranego materiału 80

Zakończenie 90
Bibliografia 92
Spis wykresów i tabel 96
Załącznik 97

Wstęp

Rodzina, ta niewielkich rozmiarów mikrogrupa społeczna budzi coraz większe zainteresowanie ludzi nauki oraz praktyków, ze względu na jej ogromną rangę i znaczenie egzystencjalne jako małego, najbardziej prywatnego świata, gdzie zogniskowane są zwykle najbardziej intymne uczucia i doznania. Wiadomo jednak, jak niewiele potrzeba, aby tę wspólnotę najserdeczniejszych ludzkich odniesień zamienić w koszmarne środowisko udręki człowieka.

Społeczna ranga rodziny pociąga za sobą obowiązek diagnozowania jej stanu i kierunku przemian. Wzory i modele stosunków wewnątrzrodzinnych ulegają bowiem daleko idącym zmianom. Celem autora było napisanie pracy, która w sposób syntetyczny odzwierciedlałaby obraz rodziny (a zwłaszcza ojca!) w świecie współczesnym i jednocześnie byłaby skorelowana z cząstkowymi, rozproszonymi badaniami empirycznymi.

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty współczesnego wizerunku i pozycji ojca w rodzinie na przykładzie badań uczniów klas gimnazjalnych. Taki też był zasadniczy cel opracowania.

Praca składa się z pięciu rozdziałów:

Rozdział pierwszy to rola i znaczenie rodziny w procesie wychowawczym: pojęcie rodziny i jej funkcje, rola i znaczenie ojca we współczesnym modelu rodziny.

Rozdział drugi to prawny i społeczny wizerunek ojca: prawne aspekty ojcostwa, społeczny wizerunek ojcostwa.

Rozdział trzeci to rola ojca w rodzinie w kontekście historycznym: Bóg Ojciec jako źródło archetypu ojca – społeczeństwo patriarchalne czasów biblijnych, ojcostwo czasów antyku – Grecja starożytna i Cesarstwo Rzymskie, od średniowiecza do oświecenia – ewolucja w postrzeganiu roli ojca, wiek XIX-XX – nowa rodzina.

Rozdział czwarty to metodologia badań własnych: cel i przedmiot badań, problemy badawcze i hipotezy robocze, metody, techniki i narzędzia badań, dobór grupy badawczej i organizacja oraz przebieg badań.

Rozdział piaty to ojcostwo – kryzys ugruntowanych wartości czy historyczna zmiana wizerunku – analiza zebranego materiału.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachowa, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW i badania własne.