Archiwum kategorii: Europeistyka

prace dyplomowe z europeistyki

Nielegalna migracja w Europie

Wstęp 2
Rozdział I. Istota migracji 4
1.1. Pojęcie migracji 4
1.2. Nielegalna migracja 11
1.3. Rodzaje migracji ludności 22
1.4. Przyczyny migracji 25
Rozdział II. Przeciwdziałanie migracji 27
2.1. Opis polskiego systemu prawnego i struktura instytucjonalna w przeciwdziałaniu migracji w Polsce 27
2.2. Unia Europejska wobec problemu nielegalnej migracji 32
2.3. Skala nielegalnej migracji w Polsce 40
Rozdział III. Organy i sposoby zwalczania nielegalnej migracji 53
3.1. Sposoby zwalczania nielegalnej migracji 53
3.2. Policja i Straż Graniczna 62
3.3. Sądy 65
Zakończenie 67
Bibliografia 72

Wstęp

Zjawisko uchodźstwa charakteryzuje się ogromną dynamika. Stworzenie przez Unie Europejską polityki wobec uchodźców było reakcją na wzrost ich napływu do państw członkowskich. Stopniowe uwspólnatawianie Unii następowało pod presja napływu uchodźców do jej państw członkowskich. Istotne znaczenie miał także proces integracji i związane z tym znoszenie granic wewnętrznych. Do momentu wprowadzenia swobody przepływu osób, problem uchodźców nie był rozpoznawany przez pryzmat wspólnotowy. Stworzenie tzw. Schengenlandii ograniczyło kontrole na granicach wewnętrznych i dało możliwość swobodnego poruszania się osób po całym terytorium Unii Europejskiej.

Lata dziewięćdziesiąte XX wieku to okres rozwoju współpracy państw członkowskich Unii Europejskiej w ramach kształtowania wspólnej polityki wobec uchodźców. Instrumenty pozawspólnotowej polityki były i są przenoszone do pierwszego filaru Unii Europejskiej. Osiągnięcie pełnego uwspólnotowienia w tym zakresie jest niemożliwe, ponieważ większość państw jest przekonana, że przynajmniej część tych uprawnień powinna być zachowana na szczeblu krajowym. Dzieje się tak dlatego, że polityka wobec uchodźców była zawsze traktowana jako składowa polityki wewnętrznej państwa. Nic zmienia to jednak faktu, że od szczytu w Tampere kwestia polityki wobec uchodźców stała się jednym z istotnych obszarów polityki Unii Europejskiej.

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty nielegalnej migracji. Taki też był zasadniczy cel opracowania.

Problemy badawcze dotyczą takich zagadnień jak: przeciwdziałanie migracji, organy i sposoby zwalczania nielegalnej migracji. Przedział czasowy niniejszego opracowania obejmuje czas po 2000 roku. W pracy przywołano także lata 60, 70 oraz okres transformacji ustrojowej – celem porównania.

Praca składa się z trzech rozdziałów.

Rozdział pierwszy to istota migracji: pojęcie migracji, zagadnienie nielegalnej migracji, rodzaje migracji ludności, przyczyny migracji.

Rozdział drugi to polski system prawny w przeciwdziałaniu migracji: opis polskiego systemu prawnego i struktura instytucjonalna w przeciwdziałaniu migracji w Polsce, Unia Europejska wobec problemu nielegalnej migracji, skala nielegalnej migracji w Polsce.

Rozdział trzeci to organy i sposoby zwalczania nielegalnej migracji: sposoby zwalczania nielegalnej migracji, Straż Graniczna, Policja oraz Prokuratura.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW.

Możliwości absorpcji funduszy unijnych przez samorządy

Wstęp 2

Rozdział I. Fundusze unijne w Polsce – możliwości absorpcji przez samorządy 7
1.1. Powstanie, ewolucja i cele funduszy 7
1.1.1. Fundusze przedakcesyjne 12
1.2.2. Fundusze Strukturalne 13
1.2.1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 16
1.2.2. Europejski Fundusz Społeczny 19
1.3. Fundusz Spójności 20
1.4. Inicjatywy Wspólnotowe 20
1.4.1. INTERREG 21

Rozdział II. Programy Operacyjne 2004-2006 23
2.1. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 24
2.2. Sektorowy Program Operacyjny Transport 24
2.3. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 25

Rozdział III. Programy Operacyjne 2007-2013 27
3.1. Regionalne Programy Operacyjne 27
3.2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 28
3.3. Program Innowacyjna Gospodarka 32
3.4. Program Operacyjny Kapitał Ludzki 38

Zakończenie 42
Bibliografia 48
Spis tabel 50
Spis rysunków 51

Wstęp

Istotą pomocy publicznej jest wspieranie ze środków publicznych określonych przedsiębiorstw, sektorów gospodarki lub regionów. Pomoc publiczna stanowi w Unii Europejskiej istotny element całej polityki konkurencji. Zasada wolnej konkurencji jest nadrzędnym wyznacznikiem polityki pomocowej realizowanej przez Unię Europejską. Ta zasada dominuje zarówno w przypadku pomocy wewnątrz kraju, jak i programów o znaczeniu ogólnoeuropejskim. Pomoc publiczna udzielana przez państwa członkowskie musi pozostawać w zgodzie z czterema zasadami: przejrzystości (łatwość skontrolowania i oszacowania wysokości pomocy), subsydiarności (rozwiązywanie problemów przez organy wspólnotowe dopiero w razie bezskuteczności działania organów państw członkowskich), spójności (dążenie do wyrównywania poziomu życia pomiędzy krajami Unii Europejskiej i regionami Europy), proporcjonalności (dostosowanie wielkości i zakresu pomocy do rangi problemu). Formami pomocy publicznej są: dotacje pieniężne lub rzeczowe – bezpośrednie wydatki z budżetu państwa, władz regionalnych lub lokalnych, preferencje kredytowe, gwarancje kredytowe, preferencje podatkowe, zakupy akcji firmy z funduszy państwowych, sprzedaż towarów poniżej ceny rynkowej jako pomoc dla odbiorcy, finansowanie przez państwo usług związanych z kontraktem.

Pomoc publiczna zaoferowana w Polsce ze środków UE kieruje się tymi samymi zasadami. Warto nadmienić, że jest ona skierowana głownie do małych i średnich przedsiębiorstw jako grupy firm, która ma największy wpływ na tempo wzrostu gospodarczego. Filozofia programów pomocowych w okresie przedakcesyjnym oraz pierwszym okresie po akcesji narodziła się w momencie przyjmowania nowych państw do Unii Europejskiej w celu wyrównania szans nowych członków w zakresie sprostania wolnej konkurencji. Programy pomocowe funkcjonujące w Polsce koncentrują się na kilku zasadniczych obszarach, z których najważniejsze to: finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw, finansowanie rolnictwa, finansowanie infrastruktury komunalnej i transportowej.

Część środków finansowych wydatkowana na te programy pochodzi z Unii Europejskiej, a część z budżetu państwa. Szczególnie pomoc dla dużych przedsiębiorstw musi być uwarunkowana specjalnymi ograniczeniami, które w praktyce zawężają się do wymagań dotyczących utrzymania zatrudnienia na odpowiednim poziomie, odpowiednich nakładów inwestycyjnych oraz ingerencji w środowisko naturalne.

Zmiany w zakresie i formach pomocy publicznej dla przedsiębiorstw w krajach UE, podążają za tendencjami wyznaczonymi przez zalecenia Unii Europejskiej. Umiędzynarodowienie regulacji dotyczących pomocy publicznej jest konsekwencją tworzenia jednolitego europejskiego rynku; pomoc publiczna ma bowiem kluczowe znaczenie dla warunków wolnej konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami pochodzącymi z różnych krajów.

Zasady ochrony uczciwej konkurencji zostały zapisane już w Traktacie Rzymskim z 1957 roku i doprecyzowane w Jednolitym Akcie Europejskim z 1987 roku, który w art. 92-94 stwierdza, że do kompetencji Unii Europejskiej należy kontrola ustawodawstwa poszczególnych krajów w zakresie odnoszącym się do pomocy publicznej na rzecz przedsiębiorstw. Zasady udzielania przez poszczególne kraje pomocy dla przedsiębiorstw muszą więc zostać zaakceptowane przez inne kraje UE i samą Komisję Europejską.

Analiza regulacji pomocy publicznej dla przedsiębiorstw przez UE leży poza zakresem niniejszej pracy, jednakże warto wskazać na pewne tendencje możliwe do zaobserwowania od początku lat 90.:

  1. Pomoc publiczna dla przedsiębiorstw (mierzona jako stosunek jej wielkości do łącznego PKB krajów UE) stopniowo maleje;
  2. Podejmowane są próby eliminowania tych form pomocy, które uznawane są za szkodzące zasadom wolnej konkurencji;
  3. Formułowane i uruchamiane są nowe formy pomocy o bardziej skoncentrowanym charakterze, zorientowane głównie na wspieranie innowacji technologicznych, rozwój finansowania przedsięwzięć o podwyższonym stopniu ryzyka, wsparcie restrukturyzacji obszarów zanikającego przemysłu oraz stymulowanie powstania nowych firm;
  4. Kraje UE muszą dostosowywać formy interwencji publicznej w gospodarce do norm ustanawianych przez Komisję Europejską; w zakresie pomocy dla przedsiębiorstw podstawową zasadą jest podporządkowanie jej polityce makroekonomicznej tak, aby pomoc ta miała charakter przejściowy i nie miała skutków w postaci trwałych zmian warunków konkurencyjnych.

Jak wskazują dane dotyczące publicznej pomocy w Unii Europejskiej, pomiędzy poszczególnymi krajami istnieje rozpiętość w rozmiarach tej pomocy.

Ciekawym przykładem są Włochy, które należą do krajów przeznaczających na pomoc dla przedsiębiorstw ponad dwa razy więcej środków, niż wynosi średnia dla krajów UE. Kontrast ten jest jeszcze bardziej widoczny, gdy porówna się wydatki na pomoc publiczną na jednego zatrudnionego w przemyśle we Włoszech z wydatkami, na przykład, w Wielkiej Brytanii.

Ogólnoeuropejska tendencja do ograniczania wielkości pomocy publicznej oraz specyficzne dla Włoch problemy z finansowaniem długu publicznego oznaczają, że kraj ten będzie zmuszony zmniejszyć ilość środków przeznaczonych na pomoc dla przedsiębiorstw. Ponadto, środki te będą musiały być kierowane do bardzo konkretnych odbiorców i być efektywniej wykorzystane. W odniesieniu do pomocy publicznej UE posługuje się następującymi terminami: pomoc adresowana horyzontalnie, to znaczy udzielana ze względu na jej funkcjonalność dla rozwoju całej gospodarki; pomoc partykularna, czyli taka, której odbiorcą są tylko wyodrębnione sektory gospodarki; pomoc adresowana regionalnie, to znaczy trafiająca do przedsiębiorstw zlokalizowanych na określonym terenie.

Zalecenia UE oparte są na przekonaniu, że pomoc publiczna powinna być adresowana horyzontalnie lub regionalnie, ponieważ w ten sposób można łatwiej osiągnąć długookresową stabilność rozwoju. Istotne jest też unikanie pomocy udzielanej ad hoc, pod wpływem żądań branż lub przedsiębiorstw znajdujących się w kryzysie. Lepiej jest przeznaczyć skąpe środki publiczne na poprawę ogólnych warunków gospodarowania, w tym na badania i rozwój.

Takie założenia są korzystne dla MSP Pomoc dla małych tudzież średnich przedsiębiorstw zaliczana jest do horyzontalnych działań (ogólnych), ponieważ tempo powstawania małych i średnich przedsiębiorstw ma kluczowe znaczenie dla długookresowej dynamiki gospodarczej.

Pod względem wielkości pomocy dla MSP wśród krajów UE przewodzą Belgia, Grecja i Hiszpania. Wiochy znajdują się w pobliżu europejskiej średniej. W literaturze dotyczącej pomocy finansowej państwa, wyróżniane są następujące jej typy: subwencje, ulgi podatkowe, przejęcie udziałów kapitałowych, pożyczki na korzystnych warunkach, gwarancje.

Subwencja to bezpośrednie przekazanie przedsiębiorstwu pewnej ilości środków finansowych. Subwencje są zazwyczaj związane z ilością produkowanych dóbr lub zużytych czynników produkcji. Chociaż podlegają one opodatkowaniu, Komisja Europejska całkowitą ich wielkość uznaje za pomoc publiczną.

Ulgi podatkowe nie wiążą się z bezpośrednim transferem środków pieniężnych do przedsiębiorstw. Mogą być mierzone bezpośrednio jako zmniejszenie wpływów do budżetu państwa. Istnieją dwa typy ulg podatkowych: zmniejszenie stawek podatkowych (np. redukcja stawek podatku dochodowego, wyłączenie spod opodatkowania, zmniejszone stawki ubezpieczeń społecznych, itp.), odroczenie opodatkowania (np. zezwolenie na tworzenie rezerw zwolnionych z opodatkowania; przyśpieszona amortyzacja, itp.).

Przejęcie (lub objęcie) udziałów kapitałowych jest zaliczane do pomocy finansowej, gdyż zazwyczaj państwo czyni to w stosunku do przedsiębiorstw przynoszących straty lub będących w kryzysie. Oszacowanie wielkości pomocy tego typu jest trudne. Komisja Europejska zaleca mierzenie jej za pomocą kalkulacji wartości dywidendy, z której rezygnuje państwo, lub kalkulacji różnicy pomiędzy rzeczywistą wielkością dywidendy a jej hipotetyczną wielkością, gdyby została wypłacona na warunkach rynkowych.

Pożyczki na korzystnych warunkach są udzielane przez państwo lub agencje publiczne, które udzielają ich na warunkach korzystniejszych niż rynkowe. Wielkość tak udzielanej pomocy jest obliczana jako różnica pomiędzy kosztami pożyczki na warunkach rynkowych a kosztami obsługi pożyczki udzielanej przez instytucje publiczne.

Gwarancja oznacza przejęcie przez państwo całkowitej lub częściowej odpowiedzialności za wypłacalność pożyczkobiorcy. Kalkulacja wartości pomocy tego typu jest trudna, gdyż powinna ona być mierzona jako wielkość premii za ryzyko niewypłacalności, której pożyczkobiorca nie płaci pożyczkodawcy. Wielkość tej premii jest trudna do obliczenia.

Kraje UE różnią się między sobą pod względem form, w jakich udzielana jest w nich pomoc przedsiębiorstwom.

Innym sposobem klasyfikacji pomocy państwa dla małych oraz średnich przedsiębiorstw, jest udzielana pomoc. Chodzi tu o rozróżnienie pomiędzy selekcyjną podstawą udzielania pomocy, a „automatycznym” rozdziałem funduszy pomiędzy potencjalnych beneficjantów. Kryteria selekcyjne wiążą dostęp do środków publicznych ze spełnieniem pewnych obiektywnych kryteriów uzupełnionych o wymogi dotyczące właściwego zachowania przedsiębiorstw niezbędnych dla uzyskania pomocy.

W niniejszej pracy podjęto podjęto próbę ukazania możliwości absorpcji funduszy unijnych przez samorządy. Taki też był zasadniczy cel opracowania.

Praca składa się z trzech rozdziałów:

Rozdział pierwszy to powstanie, ewolucja i cele funduszy: powstanie, ewolucja i cele funduszy, Fundusz Spójności, Inicjatywy Wspólnotowe.

Rozdział drugi to Programy Operacyjne 2004-2006: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, Sektorowy Program Operacyjny Transport, Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich.

Rozdział trzeci to Programy Operacyjne 2007-2013: Regionalne Programy Operacyjne, Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Program Innowacyjna Gospodarka, Program Operacyjny Kapitał Ludzki.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachowa, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW.

Fundusze strukturalne, wdrażanie, zarządzanie

Wstęp 2

Rozdział І. Polskie przedsiębiorstwa na rynku europejskim 3
1.1. Istota i definicja przedsiębiorstwa 3
1.2. Zasady prowadzenia przedsiębiorstwa w warunkach jednolitego rynku europejskiego 11
1.3. Rozwój sektora przedsiębiorstw i wzrost zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw w Polsce 16

Rozdział ІІ. Kierunki wsparcia przedsiębiorstw ze strony funduszy strukturalnych 29
2.1. System wsparcia MSP ze środków publicznych 29
2.2. Wybrane kierunki wsparcia w latach 2007-2013 41
2.3. Poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw w ramach nowej perspektywy na lata 2007-2013 49

Rozdział ΙΙΙ. Analiza regionalnego zróżnicowania udzielonych dotacji w ramach Działania 2.3 SPO WKP 54
3.1. Charakterystyka Działania 2.3 SPO WKP 54
3.2. Dotacje dla MSP – zróżnicowanie w roku 2009 63
3.3. Dotacje dla przedsiębiorstw na obszarach wiejskich – zróżnicowanie regionalne 65

Zakończenie 75
Bibliografia 78
Spis rysunków i tabel 82

Wstęp

Wykorzystanie środków unijnych w Polsce dla rozwoju krajowego biznesu, choć na razie niewielkie, jest coraz istotniejsze. Pomimo trudności, jakie przedsiębiorcy mają z właściwym składaniem wniosków ich liczba rośnie z roku na rok. Jest to zapewne spowodowane tym, iż różnego rodzaju działania podejmowane są przez instytucje dzielące te fundusze, jak i wspierające działalność gospodarczą. Rośnie także doświadczenie polskich podmiotów w posługiwaniu się tymi narzędziami wspierania biznesu. Doświadczenie to jest oparte na środkach przedakcesyjnych, jak i znacznej ilości działań W ramach funduszy strukturalnych (i nie tylko). Patrząc zaś na poziom rozwoju polskiej gospodarki w stosunku do rozwoju innych, zwłaszcza „zachodnioeuropejskich” należy sądzić, iż fundusze te jeszcze przez długi czas będą dostępne dla polskich przedsiębiorców.

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty funduszy strukturalnych, ich wdrażania i zarządzania nimi.

Praca składa się z trzech rozdziałów:

Rozdział pierwszy to polskie przedsiębiorstwa na rynku europejskim: istota i definicja przedsiębiorstwa, zasady prowadzenia przedsiębiorstwa w warunkach jednolitego rynku europejskiego, rozwój sektora przedsiębiorstw i wzrost zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw w latach 2004-2006 w Polsce.

Rozdział drugi to kierunki wsparcia przedsiębiorstw ze strony funduszy strukturalnych: system wsparcia MSP ze środków publicznych, wybrane kierunki wsparcia w latach 2007-2013, poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw w ramach nowej perspektywy na lata 2007-2013.

Rozdział trzeci to analiza regionalnego zróżnicowania udzielonych dotacji w ramach Działania 2.3 SPO WKP: charakterystyka Działania 2.3 SPO WKP, dotacje dla MSP – zróżnicowanie w roku 2009, dotacje dla przedsiębiorstw na obszarach wiejskich – zróżnicowanie regionalne.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachowa, artykuły prasowe, akty prawne oraz żródła ze stron WWW.

Fundusze Strukturalne Unii Europejskiej i wykorzystanie środków finansowych z funduszy w Polsce

Wstęp 2

Rozdział I. Podstawowe informacje związane z funduszami strukturalnymi 4
1.1. Wprowadzenie 4
1.2. Powstanie i ewolucja funduszy 7
1.3. Cele funduszy strukturalnych 9
1.4. Zasady działania 11
1.5. Budżet polityki strukturalnej 15

Rozdział II. Charakterystyka poszczególnych funduszy 23
2.1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 23
2.2. Europejski Fundusz Społeczny 30
2.3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej 34
2.4. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa 37
2.5. Fundusz Spójności 39
2.6. Inicjatywy Wspólnotowe 42

Rozdział III. Wykorzystanie środków finansowych z funduszy w Polsce 46
3.1. Wysokość środków finansowych dla Polski i ich podział 46
3.2. Narodowy Plan Rozwoju 48
3.3. Programy Operacyjne 51
3.3.1 SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 51
3.3.2 SPO Rozwój zasobów ludzkich 54
3.3.3 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 56
3.3.4 SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 57
3.3.5 SPO Transport i gospodarka morska 58
3.3.6 ZPORR 59
3.3.7 PO Pomoc techniczna 64

Zakończenie 67
Bibliografia 69
Spis tabel 72
Spis wykresów 73

Wstęp

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej miało i nadal ma dla naszego kraju ogromne znaczenie gospodarcze i społeczne. Dla przedsiębiorstw i przedsiębiorców największy wymiar posiadają procedury dostosowawcze i unifikacyjne, jakie zostały zapoczątkowane w ramach dostosowania do unijnych kryteriów w zakresie infrastruktury, jakości wytwarzania i procedur dotyczących bezpieczeństwa technologicznego. W ostatnich latach zostało uruchomionych szereg programów dla małych, średnich i dużych przedsiębiorstw, dzięki którym firmy planujące inwestycje mogą pozyskać cześć środków pieniężnych z funduszy unijnych lub z budżetu państwa. Programy pomocowe są przeznaczone dla przedsiębiorstw spełniających określone warunki gospodarcze.

Celem pracy jest zaprezentowanie Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej i wykorzystania środków finansowych z funduszy w Polsce.

Praca składa się z trzech rozdziałów.

W pierwszym rozdziale opisane są podstawowe informacje związane z funduszami strukturalnymi, a więc: wprowadzenie, powstanie i ewolucja funduszy, cele funduszy strukturalnych, zasady działania oraz budżet polityki strukturalnej.

W drugim rozdziale scharakteryzowane zostały poszczególne fundusze, a więc: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa, Fundusz Spójności oraz Inicjatywy Wspólnotowe.

W trzecim rozdziale przedstawione jest wykorzystanie środków finansowych z funduszy w Polsce, a więc: wysokość środków finansowych dla Polski i ich podział, Narodowy Plan Rozwoju, Programy Operacyjne takie jak SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, SPO Rozwój zasobów ludzkich, SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, SPO Transport i gospodarka morska, ZPORR oraz PO Pomoc techniczna.

Polska przystępując do struktur Unii Europejskiej otrzymała szanse na pozyskanie olbrzymich dotacji unijnych. Na realizację celów założonych w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2004-2006 otrzymaliśmy wsparcie z funduszy unijnych w wysokości około 11 mld euro. W kolejnym okresie programowania, 2007-2013, pozyskaliśmy środki w wysokości około 59 mld euro. Należy jednak pamiętać, że pozyskiwanie dofinansowania w postaci „dotacji UE” jest procesem złożonym, wymagającym szerokiej wiedzy i odpowiedniego przygotowania. W Polsce, w dalszym ciągu brakuje specjalistów w zakresie doradztwa w pozyskiwaniu środków finansowych z Unii Europejskiej.

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej, podobnie jak wcześniejsze akcesje przykładowo Irlandii czy Hiszpanii do Wspólnot Europejskich, może przynieść społeczeństwu polskiemu wiele korzyści. Ilekroć do Wspólnot Europejskich przystępowały państwa biedniejsze i wymagające uwzględnienia specyfiki ich rozwoju gospodarczego, w stosunkowo krótkim okresie osiągały coraz wyższy poziom zamożności i rozwoju społeczno-gospodarczego. Dla przystępujących państw członkostwo we Wspólnotach okazało się niepowtarzalną szansą na gospodarcze i polityczne otwarcie, na uzyskanie pomocy finansowej, dostęp do nowoczesnych technologii, czyli tego, do czego dąży i dążyć powinna Polska. Należy również pamiętać, iż o sukcesie zadecyduje przede wszystkim nasze przygotowanie do wykorzystania pomocy finansowej, umiejętność wykorzystywania szans oraz zdolności przystosowawczych do wymogów stawianych przez Unię. Znając negatywny przykład wykorzystania funduszy unijnych przez Grecję, trzeba mieć nadzieję, że nie podążymy w tym samym kierunku i dobrze wykorzystamy daną nam szansę. Członkostwo w Unii daje nam olbrzymią szansę na poprawę jakości życia, na poprawę stanu środowiska, wzrost zatrudnienia, rozwój przedsiębiorstw, poprawę jakości dróg, rozwój szkolnictwa i wielu innych dziedzin życia.

Na wstępie warto również zauważyć, że w gospodarce finansowej Wspólnot Europejskich używa się nazwy „fundusze” w znaczeniu innym niż pojęcie „funduszu” rozumie się w nauce finansów publicznych. Nie chodzi bowiem o związanie wpływów z określonych źródeł z wydatkami na ściśle wskazane cele, lecz raczej o wydzielenie środków z dochodów budżetu ogólnego Wspólnot na ściśle określone zadania. Tymczasem w tradycyjnej gospodarce budżetowej takie rozwiązanie oznacza określenie przeznaczenia wydatków budżetowych zgodnie z klasyfikacją budżetową tych wydatków. Mówiąc zatem o funduszach Wspólnoty, a często także zamiennie o funduszach UE (co nie jest określeniem poprawnym), musimy pamiętać o innej konwencji terminologicznej, jaką przyjęto w prawie wspólnotowym i w prawie UE, dla oznaczenia tworzonych tam funduszy. Czasami zresztą na równi z „funduszem” traktuje się także tzw. instrumenty lub mechanizmy finansowe.

Drugą odrębnością funduszy tworzonych we Wspólnocie Europejskiej jest to, że ze względu na swe przeznaczenie i sposób tworzenia oraz wykorzystywania wyróżnić można co najmniej trzy grupy funduszy. Każda z nich, a w tych ramach także każdy fundusz, ma odrębne podstawy prawne i zasady tworzenia oraz funkcjonowania.

Eurosieroctwo – nowe zjawisko społeczne

Wstęp 2

Rozdział I. Emigracja zarobkowa jako „znak czasu” 4
1.1. Przyczyny i skutki emigracji zarobkowej 4
1.2. Emigracja Polaków 7
1.2.1. Okresowa emigracja zarobkowa Polaków 9
1.2.2. Rzeczywista okresowa emigracja zarobkowa 9
1.2.3. Potencjalne okresowe emigracje zarobkowe 12
1.3. Emigracja zarobkowa Polaków po akcesji – próba projekcji 16

Rozdział II. Eurosieroctwo skutkiem emigracji 26
2.1. Pojęcie eurosieroctwa 26
2.2. Cechy specyficzne eurosieroctwa – profil migrującego 34
2.3. Eurosieroctwo w ujęciu statystycznym 38
2.4. Skutki eurosieroctwa 40

Rozdział III. Metodologia badań własnych 58
4.1. Przedmiot i cel badań 58
4.2. Problemy i hipotezy badawcze 59
4.3. Metody, techniki, narzędzia badawcze 61
4.4. Organizacja i przebieg badań 62

Rozdział IV. Eurosieroctwo – nowe zjawisko społeczne. Wyniki badań własnych 64
4.1. Wyniki badań własnych 64
4.2. Podsumowanie i wnioski 70
4.3. Propozycje walki z problemem eurosieroctwa 72

Zakończenie 78
Bibliografia 82
Spis rysunków 86
Spis wykresów 87
Aneks 88

Wstęp

Pomimo tworzenia metodą integracji negatywnej coraz większego wspólnego rynku (rynek wspólny z granicami i rynek wewnętrzny bez granic), który prowadził do usuwania barier swobodnego przepływu pracowników, nie zdołano w krajach Unii Europejskiej rozwiązać problemu bezrobocia. Przeciwnie, w latach 90. nastąpiło pogorszenie sytuacji na rynku pracy oraz znaczny wzrost poziomu bezrobocia. Rezultatem pogorszenia sytuacji w sferze zatrudnienia i wzrostu bezrobocia było ujawnienie się potrzeby stworzenia w Unii Europejskiej jednolitych instrumentów oddziaływania na rynek pracy. Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku (wszedł w życie 1.11.1993) wprowadził do wspólnotowego prawa pierwotnego pojęcie integracji w dziedzinie polityki społecznej i zatrudnienia oraz rozpoczął etap aktywnego współdziałania w zakresie polityki zatrudnienia.

Ważnym krokiem na drodze do zwiększenia kompetencji Unii Europejskiej w dziedzinie kreowania polityki rynku pracy i walki z bezrobociem były propozycje przedstawione przez Komisję Europejską w dokumencie o charakterze programowym — tzw. Białej Księdze.

W dokumencie podkreślono potrzebę zwiększenia aktywności państw członkowskich na rzecz wzrostu zatrudnienia oraz utworzenia, do 2000 roku, 15 mln nowych miejsc pracy i zmniejszenia o połowę stopy bezrobocia. Wsparciu realizacji konkretnych projektów miały służyć środki finansowe z Europejskiego Funduszu Społecznego (w latach 1994-1999 środki z budżetu UE na fundusze strukturalne powiększono od 20% do 33%).

Otwarte rynki pracy w Unii Europejskiej przyniosły także negatywne skutki. Jednym z nich jest tzw. eurosieroctwo.

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty eurosieroctwa – jako nowego zjawiska społecznego. Taki też był zasadniczy cel opracowania.

Praca składa się z czterech rozdziałów:

Rozdział pierwszy to emigracja zarobkowa jako „znak czasu”: przyczyny i skutki emigracji zarobkowej, emigracja Polaków, emigracja zarobkowa Polaków po akcesji – próba projekcji.

Rozdział drugi to eurosieroctwo skutkiem emigracji: pojęcie eurosieroctwa, cechy specyficzne eurosieroctwa – profil migrującego, eurosieroctwo w ujęciu statystycznym, skutki eurosieroctwa.

Rozdział trzeci to metodologia badań własnych: przedmiot i cel badań, problemy i hipotezy badawcze, metody, techniki, narzędzia badawcze, organizacja i przebieg badań.

Rozdział czwarty to eurosieroctwo – nowe zjawisko społeczne. Wyniki badań własnych: wyniki badań własnych, podsumowanie i wnioski, propozycje walki z problemem eurosieroctwa.

Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW i badania własne.

Dostosowanie polityki społecznej władz samorządowych do wymogów Unii Europejskiej

Wstęp 3

Rozdział I. System zabezpieczenia społecznego 6
1.1. Konstytucyjne podstawy zabezpieczenia społecznego 6
1.2. Ubezpieczenia społeczne jako materia ustawowa 9
1.3. Rodzaje świadczeń 12
1.3.1. Zakres ubezpieczenia chorobowego 12
1.3.2. Zasiłek chorobowy 14
1.3.3. Świadczenie rehabilitacyjne 15
1.3.4. Zasiłek wyrównawczy 19
1.3.5. Zasiłek macierzyński 22
1.3.6. Zasiłek opiekuńczy 24
1.4. Pomoc społeczna realizowana przez samorząd terytorialny 27
1.4.1. Zadania własne gminy 27
1.4.2. Zadania zlecone gminy 29

Rozdział II. Zabezpieczenie społeczne w Unii Europejskiej 31
2.1. Podstawy Prawne koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej 31
2.2. Problemy koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 36
2.3. Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 40
2.4. Zasada równego traktowania a uprawnienia do świadczeń 43
2.5. Instytucje zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej 45

Rozdział III. Polityka społeczna w Polsce – dostosowania do wymogów Unii Europejskiej. Doświadczenia Powiatu Grudziądzkiego 48
3.1. Charakterystyka Powiatu Grudziądzkiego 48
3.1.1. Sytuacja społeczno – demograficzna 48
3.1.2. Instytucje społeczne działające w Powiecie Grudziądzkim 53
3.1.3. Formy i zasięg pomocy społecznej dla mieszkańców Powiatu Grudziądzkiego 60
3.2. Ocena dostosowania polityki społecznej do wymogów Unii Europejskiej w Powiecie Grudziądzkim 62
3.3. Podsumowanie i wnioski 64

Zakończenie 66
Bibliografia 69
Spis rysunków 73
Spis tabel 74

Wstęp

Genezą polityki społecznej są niewątpliwie nierówności społeczne: każdy typ struktury społecznej stwarza określone przesłanki nierówności, tendencje ich nasilania i łagodzenia. Wprawdzie radykalni liberałowie, zwolennicy wolnego rynku, rozumianego jako naturalny porządek społeczny sprzeczny z zasadą sprawiedliwości społecznej, twierdzą, iż jest ona ideą tyleż iluzoryczną, co społecznie niebezpieczną, jednak w warunkach nie tylko polskich, ale co najmniej europejskich trudno sobie wyobrazić taką „apoteozę rynku”, której miałaby towarzyszyć detronizacja polityki ekonomicznej, socjalnej i edukacyjnej, a w konsekwencji pozostawienie na łasce losu i zepchnięcie na margines zaradnego i bogatego społeczeństwa bezrobotnych, inwalidów, wielodzietnych i tych wszystkich, którzy nie potrafili się dostosować do reguł gospodarki rynkowej.

Polityka społeczna prowadzona jest za pomocą rozmaitych rozwiązań systemowych, m.in. poprzez różne formy łagodzenia obciążeń fiskalnych dla osób o obniżonej zdolności płatniczej (niższe stawki podatkowe, wyłączenia z podstawy opodatkowania, zwolnienia i ulgi, np. ulgi prorodzinne, w tym najbardziej skuteczny w bezpośrednich podatkach progresywnych tzw. iloraz rodzinny, obejmujący wszystkie dzieci, itp.). Szczególną rolę w realizacji polityki społecznej odgrywają jednak wydatki publiczne, które rozpatrywane jako sfera tzw. konsumpcji zbiorowej stanowią obciążenie budżetów państwa i samorządu terytorialnego oraz funduszów parabudżetowych, tworząc potencjalne niebezpieczeństwo hamowania rozwoju gospodarczego m.in. przez wzrost deficytu budżetowego i długu publicznego (jeśli przekroczą one tzw. poziom dopuszczalny, wyznaczony m.in. kryteriami według traktatu z Maastricht, mają charakter inflacjogenny).

Polityka społeczna związana z pośrednim i przeważnie niemierzalnym oddziaływaniem na długofalowy rozwój gospodarczy realizowana jest nie tylko w drodze ponoszenia przez podmioty sektora publicznego określonych wydatków, lecz również np. poprzez stosowanie zwolnień i ulg podatkowych lub udzielanie długoterminowych, nisko oprocentowanych pożyczek na pokrycie kosztów kształcenia, które to instrumenty umożliwiają gospodarstwom domowym szerszy dostęp do usług edukacyjnych, zdrowotnych i kulturalnych. Jest to szczególnie ważne wówczas, gdy podaż tych usług ze strony sektora publicznego jest niedostateczna z punktu widzenia popytu oraz obiektywnych potrzeb rozwojowych społeczeństwa i w grę wchodzi uzupełnienie jej ze strony podmiotów sektora prywatnego. Zadanie polegające na przesunięciu przeważającej części usług i świadczeń społecznych do gmin, wyposażonych w atrybuty jednostki samorządu terytorialnego, stanowiło jeden z podstawowych elementów zmian w polityce społecznej, związanych z zapoczątkowaniem procesu transformacji ustrojowej. Wśród zmian, które zostały wprowadzone w polityce społecznej, należy wymienić zmianę relacji między polityką społeczną centralną i lokalną. Zwiększenie roli polityki lokalnej jest następstwem dokonującej się decentralizacji i demokratyzacji stosunków w społeczeństwie i państwie. Tworzy to większe możliwości działania dla lokalnych podmiotów polityki społecznej – publicznych i pozarządowych.

Problem polityki społecznej dotychczas podejmowali w swych opracowaniach między innymi Aleksandra Wiktorow , Gertruda Uścińska , Teresa Bińczycka-Majewska .

Główny problem badawczy pracy można sprowadzić do przedstawienia etapów i stanu dostosowania polityki społecznej władz samorządowych powiatu grudziądzkiego do wymogów Unii Europejskiej.
Problemy pomocnicze przedstawić ująć można w pytania o to:
1. Jak wygląda sytuacja społeczno – demograficzna Grudziądza?
2. Jakie instytucje społeczne działają w Powiecie Grudziądzkim?
3. Jak wyglądają formy i zasięg pomocy społecznej dla mieszkańców Powiatu Grudziądzkiego?

Praca składa się z trzech rozdziałów.

W pierwszym rozdziale opisany jest system zabezpieczenia społecznego, a więc: konstytucyjne podstawy zabezpieczenia społecznego, ubezpieczenia społeczne jako materia ustawowa, rodzaje świadczeń, zakres ubezpieczenia chorobowego, zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy, pomoc społeczna realizowana przez samorząd terytorialny, zadania własne gminy oraz zadania zlecone gminy.

W drugim rozdziale zaprezentowane jest zabezpieczenie społeczne w Unii Europejskiej, a więc: podstawy prawne koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej, problemy koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zasada równego traktowania a uprawnienia do świadczeń oraz instytucje zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej.

W trzecim rozdziale zaprezentowana jest polityka społeczna w Polsce – dostosowania do wymogów Unii Europejskiej. Doświadczenia Powiatu Grudziądzkiego, a więc: charakterystyka Powiatu Grudziądzkiego, sytuacja społeczno – demograficzna, instytucje społeczne działające w Powiecie Grudziądzkim, formy i zasięg pomocy społecznej dla mieszkańców Powiatu Grudziądzkiego, ocena dostosowania polityki społecznej do wymogów Unii Europejskiej w Powiecie Grudziądzkim oraz podsumowanie i wnioski.

Charakterystyka polityki celnej w Polsce

Wstęp 2

Rozdział I. Regulacje ceł w prawie polskim 4
1.1 Prawo celne obowiązujące w Polsce 4
1.2 Polskie regulacje prawne zmierzające do integracji z przepisami Unii Europejskiej 12
1.3 Powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej 18
1.4 Wspólna polityka handlowa i finansowa 22

Rozdział II. Polska polityka celna na tle Układu o Stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi 26
2.1 Systemy celne w UE 26
2.2 Unia celna 32
2.3 Kształtowanie polskiej polityki celnej 38

Rozdział III. Polska administracja celna w procesach przygotowawczych do przystąpienia do Unii Europejskiej 45
3.1 Funkcje administracji celnej 45
3.2 Zadania administracji celnej 51
3.3 Cele strategiczne 58

Zakończenie 64
Bibliografia 66
Spis tabel i rysunków 72

Wstęp

Międzynarodowa wymiana handlowa należy dzisiaj do ważniejszych dziedzin działalności gospodarczej, mających istotny wpływ na poziom i tempo rozwoju danego państwa. Warto zwrócić uwagę, iż w momencie uzyskania członkostwa we Wspólnotach Europejskich Polska będzie weszła w skład państw, pomiędzy którymi ustanowiona jest unia celna, czyli przestrzeń gospodarcza, w której usunięte są cła i ograniczenia ilościowe w obrocie towarowym między państwami członkowskimi, a ograniczenia handlowe wobec państw trzecich są ujednolicone przez wspólną zewnętrzną taryfę celną. Obowiązują zatem także tzw. cztery wolności europejskie, a pośród nich, swobodny przepływ towarów, a na polskiej granicy będzie ustanowiona zewnętrzna granica celna Unii Europejskiej.

Prawo celne w warunkach gospodarki rynkowej i rozszerzających się różnorodnych kontaktów handlowych budzi coraz większe zainteresowanie, zarówno przedstawicieli doktryny prawa ekonomii, jak i praktyki gospodarczej, a także pracowników różnych szczebli administracji publicznej. Zainteresowaniu prawem celnym sprzyjają również aspiracje Rzeczypospolitej Polskiej, która wraz z integracją w ramach struktur europejskich, i związany z tym proces dostosowywania regulacji polskiego prawa, w tym prawa celnego do rozwiązań obowiązujących w Unii Europejskiej.

Celem pracy jest charakterystyka polityki celnej w Polsce.

Treści pracy są ujęte w trzech rozdziałach, z których każdy obejmuje określony temat.

W rozdziale pierwszym przedstawiono zarys regulacji ceł w prawie polskim. Na wstępie omówiono prawo celne obowiązujące w Polsce oraz polskie regulacje prawne zmierzające do integracji z przepisami Unii Europejskiej. Następnie scharakteryzowano powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz ukazano wspólną politykę handlową i finansową.

W rozdziale drugim zaprezentowano polską politykę celną na tle Układu o Stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi. Następnie omówiono systemy celne funkcjonujące w Unii Europejskiej. Pod koniec rozdziału przybliżono istotę Unii celnej oraz ukazano kształtowanie polskiej polityki celnej.

Rozdział trzeci został poświęcony tematyce polskiej administracji celnej w procesach przygotowawczych do przystąpienia do Unii Europejskiej. Treścią tego rozdziału są funkcje, zadania oraz cele strategiczne administracji celnej.

Praca została napisana w oparciu o dostępną literaturę fachową, raporty i artykuły zamieszczone w prasie i w Internecie oraz w oparciu o aktualne akty normatywne i prawne.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Wstęp 2

Rozdział I. Trybunał Sprawiedliwości jako jedna z głównych instytucji Unii Europejskiej 4
1. System instytucjonalny Unii Europejskiej 4
2. Geneza i normatywy funkcjonowania Trybunału Sprawiedliwości 15
3. Skład, kadencja I status członków Trybunału Sprawiedliwości 17
4. Organizacja wewnętrzna Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich 22

Rozdział II. Zakres działania Trybunału Sprawiedliwości 26
1. Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich 26
2. Tryb podejmowania decyzji przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich 33
3. Etapy postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości 37

Rozdział III. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości 42
1. Statystyki dotyczące działalności Trybunału Sprawiedliwości 42
2. Najgłośniejsze orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości 45
2.1. Sprawa Da Costa 45
2.2. Sprawa ICC 48
2.3. Sprawa Denkavit italiana 51
2.4. Sprawa Salumi 54
2.5. Sprawa Defrenne 56
2.6. Sprawa Gravier 59

Zakończenie 60
Bibliografia 62
Spis tabel i rysunków 65

Transformacja polskiego rolnictwa w aspekcie integracji z Unią Europejską

Wstęp 3

Rozdział I. Wspólna Polityka Rolna 5
1.1. Projektowanie i wprowadzanie WPR 5
1.2. Cele i zakres WPR 10
1.3. Tworzenie wspólnego rynku i polityki rolnej 16
1.4. Instrumenty Wspólnej Polityki Rolnej 19
1.5. Finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej 21

Rozdział II. Integracja z UE – szanse i wyzwania dla polskiego rolnictwa 23
2.1. Skutki integracji dla polskiego rolnictwa 23
2.1.1. Koszty dostosowań sektora rolnego do wymogów UE 23
2.1.2. Korzyści wynikające ze wzrostu cen i płatności bezpośrednich 31
2.2. Programy pomocy UE dla Polski 38
2.2.1. Program SAPARD 38
2.2.2. Program PHARE 41
2.2.3. Program ISPA 43
2.3. Poprawa dochodowości rolnictwa jako zasadnicza zmiana w polityce rolnej 44

Rozdział III. Rolnictwo polskie na wspólnym rynku UE 50
3.1. U progu akcesji – ocena poziomu dostosowania 50
3.2. Wpływ akcesji na sytuację sektora rolnego w Polsce 57
3.3. Rolnictwo polskie po przystąpieniu do Unii Europejskiej 62
3.3.1. Rekompensaty i dopłaty 63
3.3.2. Program dla wsi 63

Rozdział IV. Interwencyjna polityka państwa 67
4.1. Agencja Rynku Rolnego 69
4.2. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa 72
4.3. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 76
4.4. Instrumenty wspierania rynku rolnego przez państwo 78
4.4.1. Wsparcie finansowe rynku rolnego 79
4.4.2. Instrumenty ochronne polskiego rynku rolnego 81

Zakończenie 84
Bibliografia 86
Spis tabel 91

Tożsamość europejska obywateli Unii Europejskiej

Wstęp 3

Rozdział I. Obywatelstwo europejskie 5
1. Pojęcie obywatelstwa 5
2. Idea i zalążki obywatelstwa Unii Europejskiej 7
3. Ustanowienie i rozwój obywatelstwa UE 9
3.1. Rola państw członkowskich i instytucji wspólnotowych 9
3.2. Traktat z Maastricht 12
3.3. Od Traktatu amsterdamskiego do lizbońskiego 16
3.4. Karta Praw Podstawowych 19
4. Obywatelstwo europejskie a obywatelstwo narodowe 20

Rozdział II. Prawa i obowiązki obywatela UE 28
1. Wybrane prawa obywateli Unii Europejskiej 28
1.1. Swoboda przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich 28
1.2. Swoboda przepływu pracowników, Konwencja z Schengen 31
1.3. Prawo do zabezpieczenia socjalnego i opieki zdrowotnej 33
1.4. Prawo udziału w wyborach lokalnych i do parlamentu Europejskiego 34
1.5. Ochrona dyplomatyczna i konsularna obywateli UE 38
1.6. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego 38
1.7. Prawo składania skarg do RPO UE 40
2. Ochrona praw obywatelskich 42
2.1 Ochrona praw obywateli na poziomie krajowym 42
2.2 Ochrona praw obywateli na poziomie UE 44
3. „Obowiązki” obywatela UE 47

Rozdział III. Tożsamość Europejska 49
1. Pojęcie tożsamości 49
2. Budowa tożsamości europejskiej 55
3. Europejskie wartości fundamentem tożsamości 58
4. Karta Tożsamości Europejskiej 63
5. Działania Unii w budowie i rozwijaniu poczucia „europejskości” 64
6. Tożsamość europejska a tożsamość narodowa 65

Rozdział IV. Konfrontacja wizji Europy 72
1. Wizje Europy 72
2. Ruchy nacjonalistyczne 88
3. Europa wielokulturowa 89
4. Europejska tożsamość a postnarodowe obywatelstwo 90
5. Zjawiska niekorzystne 94
6. Europejczycy o obywatelstwie 96

Zakończenie 99
Bibliografia 101
Załącznik 106