Wstęp 2
Rozdział I. Rola massmediów w kulturze i komunikacji 4
1.1. Istota komunikacji masowej 4
1.2. Kulturotwórcze funkcje mass mediów i hipermediów 8
1.3. Sposoby manipulowania poprzez mass media 12
1.4. Środki masowego przekazu jako swoiste środowisko wychowawcze człowieka współczesnego 16
1.4.1. Odbiór treści prospołecznych i aspołecznych przez dzieci 16
1.4.2. Dziecko przed telewizorem – aspekt pedagogiczny problematyki 19
1.4.3. Rola wzorów osobowych i sytuacji w kształtowaniu postaw 23
Rozdział II. Metodologia badań 25
2.1. Przedmiot i cel badań 25
2.2. Problem badań i hipotezy badawcze 28
2.3. Metody, techniki, narzędzia badawcze 33
2.4. Organizacja i przebieg badań 43
Rozdział III. Wpływ programów rozrywkowych na młodzież w wieku 16-18 lat w województwie śląskim w świetle wyników badań własnych 46
3.1. Charakterystyka województwa śląskiego 46
3.2. Wyniki badań 49
3.3. Podsumowanie i wnioski 53
Zakończenie 56
Bibliografia 58
Spis wykresów 60
ANEKS. Kwestionariusz ankiety 61
Wstęp
Wprowadzenie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej od 1999 r. do szkół ścieżki międzyprzedmiotowej: Edukacja czytelnicza i medialna, a od 2000 r. przedmiotu Media w edukacji na studiach pedagogiki, jest spowodowane trzema głównymi przesłankami:
Po pierwsze, dynamicznym rozwojem mass mediów i hipermediów oraz ich dominującym znaczeniem w dokonujących się kulturowych przemianach. Media te decydują o istocie i charakterze kultury popularnej, intensyfikują procesy globalizacji, ale i sprzyjają też procesowi odwrotnemu – personalizacji produkcji i odbioru. W niebywałym zakresie upowszechniają kulturą (kultury), zaspokajają i kreują potrzeby, zainteresowania, upodobania i nie pozostają bez wpływu na stymulowanie i przewartościowanie postaw twórczych.
Po drugie, to te media pełnią dominującą rolę w edukacji – instytucjonalnej, równoległej i ustawicznej, edukacji bez granic wiekowych, społeczno-kulturowych, narodowych. Dla jednej piątej dorosłych mieszkańców Ziemi będących analfabetami są jedynym oknem na świat i wszechpotężnym źródłem informacji. Orientują w globalnych problemach świata, rozszerzają horyzonty i rekompensują brak kontaktu ze szkołą. W przypadku ludzi o wysokim poziomie wykształcenia media te mogą być odbierane ambiwalentnie, ale mogą też pełnić funkcje pozytywne łącznie z generowaniem nowych informacji i wpływać na sposób myślenia.
Po trzecie, niebywały systematyczny rozwój tych mediów, ich trudna do ogarnięcia bogata oferta programowa zróżnicowana pod względem zawartości i formy wymusza podjęcie zabiegów edukacyjnych – uczenia efektywnego korzystania z nich, począwszy od etapu umiejętności selektywnego wyboru programów do wzbogacającego ich odbioru. Zadanie to – wbrew pozorom – nie należy do łatwych, ponieważ poza rozeznaniem we wszechstronnej ofercie musi uwzględnić uwarunkowania psycho-społeczne i kulturowe odbiorcy, uczyć wprowadzenia w specyficzny język mediów, a w przypadku multimediów opanowania technologii informacyjnej, lub umiejętności porozumiewania się człowieka z komputerem i interpretacji masy informacji niezbornych i cząstkowych. Pożądanym efektem takiego selektywnego wyboru i aktywnego odbioru jest zdobycie i przyswojenie wiadomości, rozwój zainteresowań i kształtowanie pożądanych postaw społecznych. Jednak nie zawsze jest to proste, zwłaszcza jeśli chodzi o kształtowanie postaw młodych ludzi.
W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania istoty socjologii mediów – wpływu programów rozrywkowych na młodzież w wieku 16-18 lat w województwie śląskim. Taki też był zasadniczy cel opracowania.
Praca składa się z trzech rozdziałów:
Rozdział pierwszy to rola massmediów w kulturze i komunikacji: istota komunikacji masowej, kulturotwórcze funkcje mass mediów i hipermediów, sposoby manipulowania poprzez mass media, środki masowego przekazu jako swoiste środowisko wychowawcze człowieka współczesnego.
Rozdział drugi to metodologia badań: przedmiot i cel badań, problem badań i hipotezy badawcze, metody, techniki, narzędzia badawcze, organizacja i przebieg badań.
Rozdział trzeci to wpływ programów rozrywkowych na młodzież w wieku 16-18 lat w województwie śląskim w świetle wyników badań własnych: charakterystyka województwa śląskiego, wyniki badań, podsumowanie i wnioski.
Całość opracowania powstała w oparciu o literaturę fachową, artykuły prasowe, akty prawne oraz źródła ze stron WWW.