Wstęp 2

Rozdział I. Banki w systemie bankowym 7
1.1. Pojęcie i rola banków 7
1.2. Charakterystyka polskiego systemu bankowego 9
1.3. Podstawy prawne 15
1.4. Nadzór bankowy 17
1.5. Zadania Narodowego Banku Polskiego 22
1.6. Rodzaje banków 23

Rozdział II. Funkcje banków w gospodarce 30
2.1. Udział w kreacji pieniądza 30
2.2. Alokacja i transformacja środków 31
2.3. Koncentracja kapitałów przez bank 32
2.4. Transformacja pieniądza w czasie 33

Rozdział III. Formy bankowych rozliczeń zagranicznych i krajowych 34
3.1. Rozliczenia krajowe 34
3.2. Rozliczenia zagraniczne 37
3.3. Akredytywa dokumentowa 37
3.4. Czeki i karty płatnicze 39

Zakończenie 41
Bibliografia 47
Spis rysunków 50

Wstęp

Wraz z rozwojem w Polsce gospodarki rynkowej pojawiło się nasycenie usługami bankowymi. Rozwój rynku przyczynił się do zwiększenia popytu na usługi bankowe, szczególnie w bankowości detalicznej oraz inwestycyjnej.

Banki są podstawowym czynnikiem gospodarki rynkowej. Są one instrumentem alokacji kapitału w gospodarce oraz wyspecjalizowanym pośrednikiem pomiędzy deponentami oferującymi kapitał i poszukującymi kapitału kredytobiorcami.

Wzrost konkurencji na rynku bankowym sprawia, iż jakość usług stała się podstawowym czynnikiem zdobywania przewagi konkurencyjnej, wyznaczającym pozycję rynkową banku. Równocześnie, jakość usług jest jednym z najistotniejszych czynników mających wpływ na postrzeganie banku przez klientów i co jest tego konsekwencją – na jego wyniki finansowe. Zdobycie mocnej konkurencyjnej pozycji wymaga świadczenia przez banki usług o jakości wyższej niż oczekiwana, gdyż tylko w tym bowiem przypadku, jak potwierdzają wyniki badań, klient ma większą skłonność do dalszych zakupów produktów bankowych, a także mniejszą skłonność do zmiany banku.

Ewolucja bankowości z pozycji sektora niemal niczym nie zagrożonego, chronionego licznymi regulacjami państwowymi, do pozycji sektora poddanego ostrym regułom konkurencji i zmuszonego do stosowania rynkowych metod walki o klientów, wydaje się jednym z najciekawszych zjawisk współczesnej gospodarki. Jest to jednocześnie główna przyczyna podjęcia przez autorkę tematu niniejszej pracy.

Współczesne banki stoją w obliczu problemów natury strategicznej i strukturalnej. Kwestie strategiczne dotyczą zachowania dotychczasowej pozycji w systemie usług finansowych, której zachwianie nastąpiło na skutek włączenia się do rywalizacji o klientów – na równi z bankami – instytucji ubezpieczeniowych, funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych, instytucji rynku kapitałowego oraz podmiotów niefinansowych.

W rezultacie, banki nie mogą już liczyć na swoją quasi-monopolistyczną pozycję w zaspokajaniu potrzeb oszczędzania, pożyczania i inwestowania, ponieważ w każdym z tych obszarów napotykają na poważną konkurencję z zewnątrz. Dotyczy to w równym stopniu obsługi podmiotów korporacyjnych, jak i klientów indywidualnych. Problemy natury strukturalnej dotyczą wyboru drogi rozwoju, jaką powinny przyjąć duże instytucje bankowe. Chodzi o rozstrzygnięcie dylematu, czy rozwijać równolegle działalność inwestycyjną i detaliczną, realizując model bankowości uniwersalnej, czy też rozdzielić oba te obszary i pójść drogą specjalizacji, skoncentrowanej na potrzebach określonego segmentu rynkowego.

Zarówno problemy strategiczne jak i strukturalne mogą być rozwiązane tylko pod warunkiem uzyskania przewagi konkurencyjnej nad innymi uczestnikami rynku. W tym sensie kluczowe znaczenie ma poznanie przyczyn, dla których jedne banki są bardziej skuteczne od innych w zakresie przyciągania kapitału, powiększania swojej wartości czy osiągania zysku.

Niniejsza praca skupia się na współpracy banku w polskim systemie bankowym z bankami zagranicznymi. Jest to obszar, w którym wyzwania stojące przed bankami są szczególnie trudne i wymagające. Rynek usług bankowych a wszelkie cechy masowego rynku konsumenckiego, co powoduje konieczność włączenia do działalności takich funkcji, jak badania i rozwój, marketing, dystrybucja, promocja. To z kolei oznacza perspektywę przeorientowania modelu zarządzania bankiem i podporządkowania go regułom, obowiązującym wszystkie rynkowe instytucje usługowe. Marketingowy aspekt przemian, jakie już mają miejsce i jeszcze dokonają się w sektorze bankowym, stanowił kolejną ważną inspirację do podjęcia przez autorkę tej właśnie problematyki.

Banki mają duże doświadczenie w powiększaniu aktywów materialnych i w zarządzaniu nimi. Mieści się to w kluczowych kompetencjach sektora bankowego i nie wybiega poza tradycyjnie rozumiane sposoby konkurowania. Z tego względu skuteczne zarządzanie obszarem aktywów materialnych zostało zaliczone do tradycyjnych czynników przewagi konkurencyjnej banków. Znacznie mniejsze doświadczenie sektor bankowy zdołał zgromadzić w zakresie kształtowania aktywów niematerialnych. Takie kwestie, jak innowacyjne podejście do dystrybucji, wybór strategii rynkowej, polityka silnej marki, czy kształtowanie relacji z klientami, wykraczają poza kluczowe kompetencje banków i wymagają nowych umiejętności, niemających tradycji w sektorze bankowym. Dlatego też zostały one uznane za nietradycyjne czynniki przewagi konkurencyjnej banków.

W obliczu zmian zewnętrznych banki stanęły przed koniecznością redefinicji swojej roli w gospodarce oraz gruntownej zmiany modelu zarządzania. Ewolucja, jaka dokonała się w charakterze sektora bankowego przedstawiona jest w rozdziale drugim. Polega ona na przejściu banków od roli pośrednika finansowego do roli wyspecjalizowanej instytucji usługowej. Wymaga to nie tylko zmiany dotychczasowej filozofii działania, lecz także opanowania całkiem nowych kwalifikacji i kompetencji. W rozdziale drugim zdefiniowane jest także kluczowe pojęcie niniejszej pracy, a mianowicie pojęcie przewagi konkurencyjnej.

Na podstawie tej definicji, a także modelu dynamiki wartości, zidentyfikowane zostały czynniki przewagi konkurencyjnej banków. Budowanie przewagi w takich obszarach, jak: wielkość banku, udział w rynku, sieć dystrybucji stacjonarnej i wyposażenie techniczne, zostało zaliczone do czynników tradycyjnych. Natomiast tworzenie innowacyjnych kanałów dystrybucji, strategia rynkowa, polityka marki oraz kształtowanie relacji z klientami, czyli obszary wykraczające poza kluczowe kompetencje banków, zostały potraktowane jako nietradycyjne czynniki przewagi konkurencyjnej.

Praca składa się z trzech rozdziałów.

Celem niniejszej pracy jest ukazanie współpracy banku w polskim systemie bankowym z bankami zagranicznymi.

W rozdziale pierwszym dokonano ogólnej charakterystyki banków w systemie bankowym. Na wstępie przedstawione zostało pojęcie i rola banków. Następnie zaprezentowano charakterystykę polskiego systemu bankowego. W dalszej części rozdziału uwagę skupiono na takich zagadnieniach jak podstawy prawne i Nadzór bankowy. Pod koniec omówiono zadania Narodowego Banku Polskiego oraz rodzaje banków.

W rozdziale drugim ukazane zostały funkcje banków w gospodarce. Następnie przedstawiono udział banków w kreacji pieniądza oraz alokację i transformację środków. Dalej swoją uwagę skupiono na koncentracji kapitałów przez bank oraz transformacji pieniądza w czasie.

W rozdziale trzecim przedstawione zostały formy bankowych rozliczeń zagranicznych i krajowych. Temat rozwinięto za pomocą takich zagadnie jak rozliczenia krajowe oraz rozliczenia zagraniczne. Następnie przybliżono pojecie akredytywy dokumentowej oraz omówiono pojęcie czeku i kart płatniczych.

Całość opracowania powstała w oparciu o dostępną literaturę fachową, raporty i artykuły zamieszczone w prasie i w Internecie oraz w oparciu o aktualne akty normatywne i prawne.