WSTĘP 2
Rozdział I. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 5
1. Geneza niepełnosprawności 5
2. Osoby z niepełnosprawnością fizyczną 13
3. Osoby z niepełnosprawnością sensoryczną 15
4. Osoby z niepełnosprawnością psychiczną 16
Rozdział II. ASPEKTY AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ NIEPEŁNOSPRAWNYCH 20
1. Aktywizacja zawodowa definicja i charakterystyka 20
2. Charakterystyka ograniczeń i zasobów w funkcjonowaniu osób niepełnosprawnych ze względu na aktywność zawodową 27
2.1. Motywacja do zatrudnienia 27
2.2. Postawy otoczenia 29
2.3. Funkcjonowanie w społeczeństwie 32
Rozdział III. SYTUACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA RYNKU PRACY 38
1. Możliwości podjęcia pracy przez osoby niepełnosprawne 38
2. Osoby niepełnosprawne a zakłady pracy chronionej 43
3. Podstawowe formy aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych oraz sposoby ich realizacji 47
Rozdział IV. ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE BADAŃ WŁASNYCH 51
1. Pojęcie badań naukowych w tym pedagogicznych 51
2. Przedmiot i cel podjętych badań 53
3. Metody, techniki i narzędzia badawcze 53
4. Teren badań i osoby badane 53
5. Analiza wyników badań własnych 57
PODSUMOWANIE I WNIOSKI 64
ZAKOŃCZENIE 68
BIBLIOGRAFIA 70
SPIS RYSUNKÓW 75
SPIS TABEL 76
SPIS WYKRESÓW 77
ANEKS 78
WSTĘP
Przez niepełnosprawność rozumie się wszelkie ograniczenie lub wynikający z uszkodzenia brak zdolności wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka.
Istotę niepełnosprawności stanowi obniżony, w stosunku do norm i standardów, poziom funkcjonowania człowieka – na skutek stanu zdrowia: wady wrodzonej, choroby, urazu lub zmian starczych na wymienionych trzech poziomach lub na niektórych z nich.
To właśnie osoby niepełnosprawne są grupą szczególnie zagrożoną bezrobociem. Utrudniony dostęp osób niepełnosprawnych do zatrudnienia wiąże się zarówno z ograniczeniami wynikającymi ze stanu zdrowia, a także z posiadanych kwalifikacji, jak i z barierami technicznymi oraz społecznymi (niechętne postawy w środowisku pracy).
Celem pracy jest zaprezentowanie zagadnienia aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Praca składa się z czterech rozdziałów.
W pierwszym rozdziale opisana jest geneza niepełnosprawności oraz osoby z niepełnosprawnością fizyczną, osoby z niepełnosprawnością sensoryczną i psychiczną.
W drugim rozdziale poruszone jest zagadnienie aktywizacji zawodowej niepełnosprawnych, a więc: aktywizacja zawodowa definicja i charakterystyka, charakterystyka ograniczeń i zasobów w funkcjonowaniu osób niepełnosprawnych ze względu na aktywność zawodową, motywacja do zatrudnienia, postawy otoczenia oraz funkcjonowanie w społeczeństwie.
W trzecim rozdziale przedstawiona jest sytuacja niepełnosprawnych na rynku pracy, a więc: możliwości podjęcia pracy przez osoby niepełnosprawne, osoby niepełnosprawne zawody, placówki oraz podstawowe formy aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych oraz sposoby ich realizacji.
W czwartym rozdziale zaprezentowane są założenia metodologiczne badań własnych, a więc: pojęcie badań naukowych w tym pedagogicznych, przedmiot i cel podjętych badań, metody, techniki i narzędzia badawcze, teren badań i osoby badane oraz analiza wyników badań własnych.
Aktywizacja zawodowa to pobudzanie do działania, uaktywnianie poprzez stosowanie określonych metod umożliwiających osobom znajdującym się na rynku pracy nabywanie umiejętności wykonywania pracy lub umiejętności poszukiwania i uzyskania pracy. Może być ona adresowana do określonych grup ludności, np. niepełnosprawnych.
Jedną z płaszczyzn oddziaływania polityki społecznej w walce z bezrobociem obejmuje udzielanie pomocy w znalezieniu przez jednostkę pracy oraz wspieranie tworzenia miejsc pracy. Chociaż skuteczna walka z bezrobociem jest możliwa jedynie poprzez kompleksowe działania w sferze gospodarczej w celu ochrony istniejących miejsc pracy i tworzenia nowych, to działania te wspomaga i uzupełnia polityka rynku pracy służąca aktywizacji zawodowej bezrobotnych. Realizuje ona za-równo funkcje ekonomiczne, jak i społeczne.
Polityka rynku pracy skierowana na aktywizację zawodową oraz wspieranie tworzenia miejsc pracy, określana w literaturze przedmiotu jako aktywna polityka rynku pracy, ma na celu przede wszystkim przerwanie, choćby na pewien czas, bezczynności zawodowej bezrobotnych, poprawienie ich szans na znalezienie pracy oraz stworzenie pomostu prowadzącego do trwałego zatrudnienia. Pozwala ona równocześnie zmniejszyć niedopasowania strukturalne na rynku pracy i poprawić strukturę zatrudnienia w całej gospodarce lub w jej konkretnych gałęziach. Sprzyja to podniesieniu produkcyjności siły roboczej i zwiększeniu jej mobilności, ułatwia także pracodawcom znalezienie potrzebnych pracowników, uwalnia ich od kosztów kształcenia, przekwalifikowania zawodowego i adaptacji do pracy. W rezultacie polityka rynku pracy oddziałuje na poziom zatrudnienia i bezrobocia oraz odciąża rynek pracy od części bezrobotnych. Jednocześnie umożliwia kontrolę i selekcję bezrobotnych oraz weryfikację ich gotowości do pracy.
Warto również powiedzieć o tym, że odejście od dominującego w tradycji poglądu na upośledzenie i niepełnosprawność jako „tragedię osobistą” następowało powoli. Socjopolityczne badania nad niepełnosprawnością zawdzięczają więc swój rozwój w większym stopniu pionierskim studiom niepełnosprawnych aktywistów i narastającemu upolitycznieniu problemów osób niepełnosprawnych na całym świecie.
Nowa, inspirująca literatura z zakresu studiów nad niepełnosprawnością tworzy teraz alternatywne wobec obowiązującego jednostkowego wzorca perspektywy badawcze. Jej przedmiotem jest krytyka zarówno tradycyjnych reakcji polityki na niepełnosprawność, jak i wywodzących się z głównego nurtu sposobów zapewnienia opieki osobom niepełnosprawnym. Nowa literatura podkreśla także różnorodne formy i charakter niepełnosprawności w zależności od kontekstu społecznego, kulturowego, ekonomicznego i politycznego. Jednocześnie powstawanie prac na temat niepełnosprawności jako formy społecznej opresji wywołało nowe postulaty w działaniach politycznych.